Thụ tinh nhân tạo (IUI) là phương pháp hỗ trợ sinh sản bằng cách bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Tiến hành bằng cách lựa chọn tinh trùng khỏe mạnh nhất của người chồng sau đó bơm vào buồng tử cung của người vợ ở thời điểm rụng trứng.

Theo ThS.BS Vũ Thị Hồng Hạnh tại BV Hồng Hà thụ tinh nhân tạo là thủ tục tương đối đơn giản, an toàn, nguy cơ biến chứng thấp. Rủi ro có thể gặp phải bao gồm: khi thao tác quá mạnh tay hay quá trình bơm tinh trùng vào buồng trứng gặp nhiều trở ngại, khó khăn sẽ xuất hiện hiện tượng chảy máu tử cung xảy ra. Các bước thực hiện thụ tinh nhân tạo gồm 5 bước: thăm khám và kiểm tra sức khỏe của hai vợ chồng, kích thích buồng trứng, lấy và lọc rửa mẫu tinh trùng, bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thử thai

1. Thụ tinh nhân tạo là gì?

Thụ tinh nhân tạo (IUI- Intrauterine insemination) là phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Kỹ thuật được tiến hành bằng cách chọn lọc tinh trùng khỏe mạnh của người chồng bơm vào tử cung của người vợ vào thời điểm rụng trứng. Bác sĩ sẽ sử dụng một chiếc ống thông chuyên dụng mỏng, mềm và có độ dài nhất định để tránh làm tổn thương đến tử cung.

Thụ tinh nhân tạo chỉ có thể được áp dụng nếu: Người vợ có buồng trứng và một trong hai vòi trứng thông. Đồng thời, chúng ta phải chọn được tinh trùng đạt yêu cầu từ chồng.

2. Khi nào cần thụ tinh nhân tạo IUI

Các cặp vợ chồng sẽ được bác sĩ sản khoa chỉ định thụ tinh IUI nếu gặp phải một số tình trạng sau: Người đàn ông có chất lượng tinh trùng yếu, dị dạng hoặc khả năng di chuyển kém. Người phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung (mức độ vừa hoặc nhẹ), rối loạn kinh nguyệt, tồn tại kháng thể kháng tinh trùng khiến trứng khó có thể kết hợp với tình trùng và thụ thai tự nhiên…

Theo đó, điều kiện quan trọng để quy trình IUI diễn ra thuận lợi đó là:

– Ít nhất phải có 1 vòi trứng hoặc buồng trứng của người phụ nữ vẫn hoạt động bình thường.

–  Tinh dịch của nam giới phải đảm bảo bình thường hoặc bất thường ở mức độ nhẹ và vừa. Đây là yếu tố quyết định đến tốc độ di động của mẫu tinh dịch sau khi được thu và xử lý cô đặc (thông thường là 1 triệu lượng tinh trùng/ml).

3. Thụ tinh nhân tạo có hiệu quả không?

Tinh trùng bình thường phải mất rất nhiều thời gian để gặp được trứng. Bên cạnh đó, trên đoạn đường di chuyển thì tinh trùng sẽ gặp khó khăn và số lượng tinh trùng giảm đi đáng kể.

Đối với những cặp đôi vô sinh, hiếm muộn thì khả năng thụ thai tự nhiên như vậy là rất thấp. Làm thụ tinh nhân tạo nhằm mục đích giúp tinh trùng tiếp cận trứng. Điều làm tăng khả năng thụ thai thành công.

Hiện nay tỉ lệ thành công bơm tinh trùng vào buồng trứng tại cơ sở y tế khoảng 20%. Mức độ thành công của phương pháp còn cần đánh giá trên nhiều góc độ. Có thể kể đến như yếu tố độ tuổi, sức khỏe của cặp đôi, chất lượng tinh trùng, các bệnh phụ khoa nếu có,… Theo nghiên cứu, tỉ lệ có thai ở Việt Nam và trên thế giới khoảng 15 – 20%

Chính vì vậy, các cặp đôi được chỉ định làm một số xét nghiệm trước khi thực hiện

Các yếu tố tăng tỉ lệ thành công thụ tinh nhân tạo IUI

Theo ThS. BS Vũ Thị Hồng Hạnh cho biết, tỷ lệ thành công của thụ tinh nhân tạo IUI còn chịu tác động từ nhiều yếu tố, trong đó, có 5 yếu tố quan trọng nhất là:

Độ tuổi

Các nghiên cứu khoa học chỉ ra, tuổi phụ nữ càng cao, khả năng mang baauf càng giảm. Đội tuổi lý tưởng nhất cho tỷ lệ mang thai thành công cao là dưới 25 tuổi (tỷ lệ đạt khoảng 24%). Sau đó, tỷ lệ mang thai giảm dần chỉ còn  3.8 – 4.1% ở phụ nữ trên 40 tuổi.

Phụ nữ tuổi cao có thể mang bầu, tuy nhiên khả năng giữ thai khó khăn hơn. Theo thống kê, tỷ lệ sảy thai và gặp biến chứng thai kỳ ở người lớn tuổi cũng cao hơn so với người trẻ tuổi. Đặc biệt, ở những trường hợp điều trị vô sinh hiếm muộn ở người trên 40 tuổi, điều trị bằng IUI cho tỷ lệ  thành công không cao. bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị khác cho hiệu quả cao hơn.

Thời gian bị vô sinh hiếm muộn

Nếu vô sinh hiếm muộn càng điều trị chậm trễ thì tỷ lệ thành công của IUI càng giảm. Các chuyên gia điều trị vô sinh hiếm muộn cho biết, những trường hợp bị vô sinh hiếm muộn dưới 2 năm có tỷ lệ thụ thai cao nhất nhờ IUI.

Nếu vô sinh hiếm muộn kéo dài hơn 6 năm thì tỷ lệ thành công giảm đi rõ rệt. Vì vậy, các chuyên gia thường khuyến khích các cặp đôi nên đi khám vô sinh hiếm muộn nếu sau hơn 1 năm chung sống quan hệ bình thường nhưng vẫn chưa có thai. việc sử dụng hỗ công nghệ hỗ trợ sinh sản IUI phát huy hiệu quả.

Tình trạng tử cung và chất lượng nang noãn ở người vợ

2 yếu tố quan trọng hàng đầu ở người vợ ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của IUI là noãn trứng và tử cung. Theo đó, nội mạc tử cung của người vợ đáp ứng được tiêu chuẩn để phôi làm tổ. Phải có từ 1 – 3 nang noãn chất lượng, đạt tiêu chuẩn về kích thước vào ngày trứng rụng.

Chất lượng tinh trùng

Bên cạnh người vợ, người chồng cũng phải đáp ứng được tiêu chuẩn về chất lượng tinh trùng. Tinh trùng trong tinh dịch phải có mật độ cao, khả năng di động tốt. Các nghiên cứu chỉ ra, IUI sẽ cho khả năng thành công cao nếu như sự di động của tinh trùng tốt và mật độ đạt tối thiểu trên 5 triệu tinh binh.

Phác đồ điều trị của bác sĩ

Phác đồ điều trị và kinh nghiệm của bác sĩ cũng ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ thành công khi làm IUI. Bởi mỗi trường hợp vô sinh hiếm muộn sẽ phù hợp với 1 phác đồ điều trị khác nhau. Do vậy, các cặp đôi nên cân nhắc lựa chọn các đơn vị y tế uy tín, sở hữu đội ngũ bác sĩ có trình độ cao và giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn,  từ những ca khó nhất.

4. Ưu nhược điểm từ phương pháp thụ tinh nhân tạo

Tất các các phương pháp hỗ trợ sinh sản, đều tồn tại những mặt ưu điểm và nhược điểm riêng. Và phương pháp thụ tinh nhân tạo cũng không ngoại lệ. Để hiểu rõ hơn chúng ta cùng phân tích dưới đây:

Thụ tinh nhân tạo được ưa chuộng bởi tính hiệu quả, an toàn. Tuy nhiên, kỹ thuật cũng sẽ có những ưu điểm và nhược điểm nhất định.

4.1 Về ưu điểm khi thụ tinh nhân tạo

Làm thụ tinh nhân tạo sẽ có tỷ lệ thụ thai sẽ cao hơn bình thường nhờ những ưu điểm sau:

Các tinh trùng khỏe mạnh và có khả năng di chuyển được chọn lọc

Các tinh trùng yếu và các tạp chất khác trong tinh dịch bị loại bỏ

Giúp tinh trùng tiếp cận trứng dễ hơn

Kích thích tinh trùng và trứng

Thực hiện nhanh và đơn giản

Chi phí hợp lý, phù hợp với tài chính nhiều cặp đôi

Không gây đau đớn trong quá trình thực hiện

4.2 Nhược điểm khi thụ tinh nhân tạo

Ngoài những ưu điểm trên, thụ tinh nhân tạo cũng sẽ có nhược điểm:

• Chỉ áp dụng cho một số trường hợp nhất định
• Hiệu quả rất thấp với phụ nữ trên 40 tuổi
• Khả năng mang đa thai
• Nếu không thực hiện quy trình đúng tiêu chuẩn y tế, nữ giới có thể bị nhiễm trùng, viêm nhiễm tử cung, buồng trứng.

Với những trường hợp thụ tinh nhân tạo không thu được kết quả, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm. Đây là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản trong đó tinh trùng cho thụ tinh với noãn trong đĩa cấy (đĩa petri). Phôi thu được sẽ chuyển vào buồng tử cung của người vợ để làm tổ và thụ thai thông thường hoặc để đông lạnh sử dụng sau.

5. Trường hợp nào cần chỉ định làm thụ tinh nhân tạo

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định làm thụ tinh nhân tạo.

5.1 Đối với nữ giới

• Buồng trứng đa nang:

Những phụ nữ bị buồng trứng đa nang ảnh hưởng trực tiếp đến sự thay đổi bất thường về nồng độ estrogen và progesterone, khiến kinh nguyệt không đều thậm chí mất kinh. Bơm IUI giúp việc thụ thai diễn ra nhanh hơn.

• Lạc nội mạc tử cung ở mức độ nhẹ đến trung bình:

Nguyên nhân vô sinh hiếm muộn bắt nguồn từ người vợ mắc bệnh lý lạc nội mạc tử cung (nội mạc tử cung lạc trong buồng trứng, vùng chậu hay cơ tử cung) từ mức nhẹ đến trung bình sẽ được chỉ định dùng thuốc để đảm bảo trứng có chất lượng. Sau đó, áp dụng kỹ thuật IUI để điều trị vô sinh hiếm muộn bước đầu.

• Cổ tử cung bị chít hẹp

Cổ tử cung là bộ phận nằm giữa buồng tử cung và âm đạo, nằm tại vị trí trong cùng của âm đạo. Trong thời kỳ trứng rụng, cổ tử cung sẽ tiết ra chất nhầy – môi trường lý tưởng để các tinh binh di chuyển từ âm đạo đến ống dẫn trứng. Chất nhầy quá dày không làm cản trở sự di chuyển của tinh trùng. Cũng có một số trường hợp cổ tử cung có sẹo, bị chít hẹp cũng ảnh hưởng đến chất nhầy, ảnh hưởng đến sự di chuyển của tinh trùng. Với các trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định bơm trực tiếp tinh trùng vào buồng tử cung để làm ngắn con đường di chuyển của tinh trùng.

• Rối loạn phóng noãn, rối loạn kinh nguyệt do bệnh lý

Bất thường phóng noãn liên quan đến chu kỳ rụng trứng. Phương pháp IUI là lựa chọn đầu tiên với các trường hợp liên quan đến rụng trứng, gồm cả không rụng trứng và trứng rụng không đều giữa các tháng.

5.2 Đối với nam giới

• Tinh trùng yếu, số lượng ít

Nam giới có tinh trùng yếu có thể làm IUI tuy nhiên tỷ lệ thành công còn phụ thuộc vào tình trạng ở mỗi người. Tuy nhiên, phương pháp được khuyến nghị với những trường hợp tinh trùng yếu và ít ở mức độ nhẹ. Với những tinh dịch sau khi xử lý chứa khoảng 3 – 5 triệu tinh trùng cho tỷ lệ làm IUI thành công là 17.8%.

• Tinh trùng dị dạng

IUI cũng được chỉ định cho các trường hợp nam giới bị vô sinh hiếm muộn do tinh trùng dị dạng. Trước khi thực hiện, bác sĩ sẽ tiến hành loại bỏ các tinh trùng dị dạng, khuyết tật, chọn lọc các tinh trùng khỏe mạnh để bơm vào tử cung.

Ngoài ra, IUI còn được chỉ định với nam giới bị suy thận, rối loạn cương dương,..và các bệnh lý liên quan

6. Quy trình làm thụ tinh nhân tạo tại bệnh viện Hồng Hà

Dưới đây là các bước trong quy trình làm thụ tinh nhân tạo tại bệnh viện Hồng Hà

Bước 1: Thăm khám ban đầu, kiểm tra sức khỏe sinh sản tổng quát của hai vợ chồng

Hai vợ chồng được bác sĩ tiến hành thăm khám, chỉ định thực hiện một số xét nghiệm chuyên sâu cần thiết để tìm ra nguyên nhân gây hiếm muộn vô sinh. Nếu nguyên nhân hiếm muộn có thể điều trị bằng phương pháp bơm tinh trùng và bệnh nhân đủ điều kiện thực hiện, bác sĩ sẽ hẹn lịch và hướng dẫn các bước điều trị tiếp theo.

Bước 2: Kích thích buồng trứng

Bác sĩ kê đơn thuốc kích thích buồng trứng cho người bệnh, mục đích tạo được từ 1-3 trứng trưởng thành. Kỹ thuật kích thích buồng trứng được thực hiện như sau:

Vào ngày 2-3 của chu kỳ kinh nguyệt, người bệnh sẽ bắt đầu dùng thuốc (tiêm hoặc uống), trong suốt quá trình kích thích buồng trứng, người vợ được siêu âm 2-3 lần để theo dõi sự phát triển của nang noãn, thông qua đó bác sĩ dự đoán chính xác ngày có thể đưa tinh trùng vào tử cung thuận lợi. Khi nang noãn trưởng thành, người vợ được tiêm mũi hCG cuối cùng để gây rụng trứng. Quá trình bơm tinh trùng được thực hiện sau 36 -40 giờ kể từ mũi tiêm cuối cùng.

Bước 3: Thu thập mẫu tinh trùng và lọc rửa

Người chồng được lấy mẫu tinh trùng vào ngày bơm tinh trùng vào buồng tử cung. Trước khi lấy mẫu tinh trùng, người chồng phải kiêng quan hệ tình dục khoảng 2-3 ngày.

Mẫu tinh dịch chứa tinh trùng được lấy trước 2 giờ tiến hành IUI và đựng trong lọ chuyên dụng.

Tiếp đến, bác sĩ tiến hành lọc rửa tinh trùng, đây là bước quan trọng có ý nghĩa quyết định đến kết quả thực hiện thụ tinh nhân tạo. Quá trình lọc rửa được tiến hành trong phòng lab, đảm bảo chọn ra những chiến binh đạt chuẩn chất lượng, thúc đẩy quá trình thụ thai diễn ra thuận lợi hơn.

Bước 4: Bơm tinh trùng trực tiếp vào trong buồng tử cung

Khoảng 10 -14 ngày kích thích buồng trứng và 36 giờ sau tiêm thuốc rụng trứng, bác sĩ sẽ căn cứ vào thể trạng người bệnh để tiến hành bơm tinh trùng vào buồng tử cung.

Người bệnh sẽ nằm ở tư thế khám phụ khoa, bác sĩ sẽ hút tinh trùng lọc rửa vào ống bơm và tiến hành bơm vào tử cung của người vợ. Thời gian bơm tinh trùng chỉ kéo dài trong 5 phút. Sau khi bơm, bệnh nhân được yêu cầu ở lại bệnh viện theo dõi khoảng 15 – 30 phút. Kỹ thuật không gây đau đớn cho người bệnh tuy nhiên một vài trường hợp có thể xảy ra hiện tượng chảy dịch ở âm đạo, có thể là chất nhầy ở cổ tử cung hoặc môi trường sử dụng để lau cổ tử cung trong quá trình bơm IUI.

Bước 5: Thử kết quả mang thai

14 ngày sau quy trình IUI, người vợ có thể đến bệnh viện để siêu âm, xác định kết quả thụ thai có thành công hay không. Nếu có tin vui, chị em cần dưỡng thai theo lời khuyên của bác sĩ, tuân thủ lịch khám thai định kỳ để quá trình mang thai an toàn, thai nhi và mẹ khỏe mạnh.

7. Thời điểm nên thực hiện thụ tinh nhân tạo IUI

Thụ tinh nhân tạo được thực hiện vào thời điểm là sau khi rụng trứng khoảng 6 tiếng.

Tuy vậy, ở mỗi người có cơ địa và tình trạng khác nhau, để biết được thời gian để thực hiện IUI cần sự tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa.

8. Điều kiện cần chuẩn bị tiến hành thụ tinh nhân tạo IUI

Trước khi tiến hành làm thụ tinh nhân tạo, bên cạnh những điều kiện về sinh lý thì bạn cũng cần chuẩn bị thật tốt một số điều sau:

8.1 Tâm lý

Bất cứ phương pháp điều trị vô sinh hiếm muộn nào cũng sẽ có tỷ lệ thành công nhất định. Các cặp đôi không nên quá lo lắng mà nên giữ tâm trạng thoải mái, cùng nhau vượt qua giai đoạn khó khăn.

Bên cạnh đó, tâm lý cũng ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả làm IUI.

8.2 Tài chính

Chi phí thụ tinh nhân tạo được đánh giá là hợp lý hơn những phương pháp khác. Tuy nhiên, số lần thực hiện thụ tinh nhân tạo IUI thành công ở mỗi người là khác nhau nên không thể biết trước sẽ cần làm bao nhiêu lần.

Vậy nên, bạn nên mang nhiều hơn số tiền mà các chuyên gia yêu cầu để chi trả những phát sinh trong quá trình thực hiện

8.3 Sức khỏe

Quá trình làm IUI có thể cần một khoảng thời gian dài. Các cặp đôi cần chuẩn bị sức khỏe tốt để luôn theo sát tiến trình này.

Chị em cần có chế độ nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ đủ giấc

Luyện tập nhẹ nhàng

Chế độ ăn lành mạnh, uống nhiều nước

Nam giới không được sử dụng các chất kích thích, rượu bia thuốc lá trong quá trình làm IUI

Giữ sức khỏe tốt giúp nam giới có tinh trùng khỏe mạnh, từ đó gia tăng tỷ lệ thụ thai thành công.

8.4 Cơ sở y tế thực hiện

Cơ sở y tế thực hiện đóng vai trò rất lớn trong hiệu quả thực hiện IUI. Hiện nay, có nhiều đơn vị thực hiện IUI ở Việt Nam. Tuy nhiên, để lựa chọn được một cơ sở tốt sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Bạn cần lựa chọn những bệnh viện, trung tâm có trang thiết bị đầy đủ, hiện đại, cùng với đó là đội ngũ nhân viên y tế tay nghề cao.

Các cặp đôi không nên vì nóng lòng mà tìm một địa chỉ làm giá rẻ, kém chất lượng. Điều này có thể gây rủi ro cao trong quá trình thực hiện.

9. Lưu ý quan trọng sau khi thực hiện thụ tinh IUI

Để tăng tỉ lệ thụ thai thành công sau khi bơm tinh trùng trực tiếp vào buồng tử cung, chị em cần ghi nhớ một số lưu ý quan trọng sau:

– Sau khi kết thúc kỹ thuật, chị em cần nằm nghỉ ngơi ít nhất 15-30 phút cho cơ thể ổn định cũng như để bác sĩ theo dõi và kiểm tra bất thường (nếu có), sau đó có thể về nhà.

– Người vợ có thể sinh hoạt bình thường sau khi bơm tinh trùng. Tuy nhiên, cần chú ý đi lại nhẹ nhàng và không vận động mạnh tránh ảnh hưởng đến kết quả thụ thai.

– Khi gặp phản ứng phụ với thuốc, cơ thể khó chịu, căng tức vùng bụng, bị nôn mửa hay tiêu chảy… thì người vợ cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để khám và điều trị kịp thời.

– Chị em cần bổ sung ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày, có chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và khoa học, tránh làm việc quá sức hoặc căng thẳng kéo dài.

– Sau khi thực hiện IUI 2-3 tuần, chị em nên dùng que thử thai hoặc xét nghiệm máu để kiểm tra khả năng mang thai. Kết quả có thai khi que thử hiện lên 2 vạch. người vợ cần đến bệnh viện kiểm tra lại bằng siêu âm, xác định vị trí thai làm tổ đúng chưa.

chị em nên đến các bệnh viện uy tín để xét nghiệm máu (nồng độ beta HCG) để kiểm tra có thai hay không? (chỉ số HCG từ 5 – 50 mIU/ml- chị em đã có thai).

10. Tại sao BV Hồng Hà trở thành địa chỉ tin cậy thực hiện thụ tinh IUI

Có thai, sinh con là mong mỏi của hầu hết các gia đình, nhất là những cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn. Với sự ra đời của phương pháp thụ thai nhân tạo thực hiện tại rất nhiều cơ sở y tế, ước mơ về tổ ấm trọn vẹn hạnh phúc càng đến gần hơn với cặp vợ chồng hiếm con. Và Bệnh viện Đa khoa Hồng Hà chính là địa chỉ tin cậy, được nhiều người lựa chọn khi thụ tinh IUI.

Hồng Hà luôn tự tin với vị thế hàng đầu trong lĩnh vực sản khoa, là nơi gửi gắm niềm tin của nhiều cặp vợ chồng không may mắn bị hiếm muộn vô sinh. Hơn 10 năm hoạt động, Hồng Hà đã và đang hỗ trợ cho hàng nghìn gia đình có con từ phương pháp hỗ trợ sinh sản- thụ tinh nhân tạo IUI.

Trong suốt quá trình hoạt động, Hồng Hà luôn chú trọng đầu tư trang bị hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật tiên tiến phục vụ người bệnh để họ luôn hài lòng và cảm thấy thoải mái nhất khi điều trị tại đây. Ngoài ra, Hồng Hà cũng sở hữu đội ngũ bác sĩ giỏi về chuyên môn, vững tay nghề, kinh nghiệm lâu năm, luôn đề cao chữ tâm trong nghề. Với những điều kiện hiện có, bệnh viện đang giúp nguyện vọng trở thành cha, mẹ của nhiều cặp vợ chồng trở thành hiện thực.

Thụ tinh nhân tạo là một trong những lựa chọn tốt dành cho các cặp đôi trên hành trình điều trị VSHM. Tuy nhiên, phương pháp cũng sẽ cần một quá trình lâu dài, đòi hỏi các cặp đôi phải kiên trì và bền bỉ.