Vô sinh hiếm muộn: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Vô sinh hiếm muộn được xác định khi cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh sản giao hợp đều đặn không sử dụng biện pháp tránh thai nào, sau 6 tháng ( đối với vợ từ trên 35 tuổi) hoặc 12 tháng (đối với vợ dưới 35 tuổi) mà không có thai. Nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn thường gặp ở người chồng do bất thường chất lượng, số lượng tinh trùng, suy tuyến ở bộ phận sinh dục gây thiếu hụt nội tiết,..Nguyên nhân vô sinh ở người vợ vòi trứng tổn thương, rối loạn rụng trứng, khối u buồng trứng,…Ngoài ra, các yếu tố như tuổi tác, cân nặng, thuốc lá, rượu bia và yếu tố khác là tác nhân gây ra vô sinh hiếm muộn ở các cặp vợ chồng
Theo các chuyên gia tư vấn về hỗ trợ sinh sản hàng đầu tại BV Hồng Hà, các cặp vợ chồng lớn tuổi, AHM thấp, vô tinh, nội nạc mỏng, vô sinh hiếm muộn nhiều năm đều có thể điều trị được thụ tinh ống nghiệm bằng trứng, tinh trùng nhờ kỹ thuật hiện đại. Các kỹ thuật điều trị vô sinh hiếm muộn tiên tiến, hiệu quả cao đang được phát triển tại Việt Nam: Thụ tinh ống nghiệm IVF, bơm tinh trùng vào buồng tử cung IUI, tiêm tinh trùng vào tương bào noãn (ICSI),… tùy theo nguyên nhân gây ra vô sinh hiếm muộn cụ thể mà bác sĩ hỗ trợ sinh sản đưa theo ra phương pháp điều trị phù hợp với người bệnh.

1.Tìm hiểu vô sinh hiếm muộn như thế nào

ThS. BS Vũ Thị Hồng Hạnh cho biết, ở các cặp vợ chồng khỏe mạnh, dưới 30 tuổi, nếu quan hệ tình dục thường xuyên 2 – 3 lần/tuần, không tránh thai thì khả năng có con đạt khoảng 20 – 25%. Đa số sẽ có con ngay trong năm đầu tiên chung sống. 

Vô sinh hiếm muộn được hiểu là khi 2 vợ chồng rất mong muốn có con nhưng vẫn không thể mang thai sau hơn 1 năm chung sống. Mặc dù cặp đôi vẫn sinh hoạt tình dục bình thường và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. 

Bệnh lý gồm 2 loại: 

– Vô sinh nguyên phát: Chỉ những cặp vợ chồng chưa từng có con lần nào

– Vô sinh thứ phát: Chỉ những cặp vợ chồng đã có thai tối thiểu 1 lần, muốn có con tiếp nhưng không thể mang thai. 

Vô sinh – Kẻ thù của hôn nhân hạnh phúc gia đình

2. Nguyên nhân phổ biến vô sinh hiếm muộn nam giới và nữ giới

Vô sinh nguyên nhân có thể do người vợ hoặc người chồng. Nhiều trường hợp vô sinh xuất phát từ cả 2 phía. Theo khảo sát, tỷ lệ vô sinh do người vợ và người chồng ngang bằng nhau. 

2.1. Vô sinh hiếm muộn ở nam giới

Do cơ thể không khỏe mạnh

Các bác sĩ nam khoa cho biết, vô sinh ở nam giới có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, cho hiệu quả cao. 

Chất lượng, số lượng của tinh trùng yếu

Các nghiên cứu chỉ ra, nam giới bị các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục có tỷ lệ vô sinh hiếm muộn cao hơn người bình thường. Nam giới mắc các bệnh lý nam khoa như viêm tinh hoàn, viêm tiền liệt tuyến hay tinh hoàn ẩn… có nguy cơ cao bị vô sinh hiếm muộn. Hoặc các bệnh lý ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh binh như tiểu đường, quai bị, phẫu thuật tinh hoàn, vùng bẹn…

Tinh trùng không bình thường là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến vô sinh, hiếm muộn ở đàn ông. Tinh dịch ít làm giảm khả năng thụ thai do bị chết trên đường đến tử cung. Khi vào môi trường âm đạo, tinh trùng tiếp tục bị chết một lượng nhất định do không hợp với môi trường âm đạo. 

Một số nam giới gặp tình trạng vô tinh. Với những người vẫn xuất tinh bình thường nhưng tinh dịch không có tinh trùng, nguy cơ cao phải đối mặt với vô sinh, hiếm muộn. 

Xuất tinh sớm

Hoạt động xuất tinh không bình thường bao gồm việc xuất tinh sớm hoặc xuất tinh ngược dòng. Trong đó, xuất tinh sớm khiến người đàn ông không thể đạt khoái cảm cao trào, ảnh hưởng lớn đến việc thụ thai. 

Xuất tinh ngược là tình trạng tinh dịch không chảy ra ngoài như bình thường mà chảy ngược vào bàng quang. Hiện tượng thường xảy ra ở những người phẫu thuật phì đại tiền liệt tuyến. 

Lối sống không lành 

Dương vật bị tổn thương do quan hệ tình dục không an toàn làm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, nam giới thường xuyên sử dụng chất kích thích, rượu bia và thuốc lá có tỷ lệ vô sinh cao. Các chất có hại gây rối loạn cương dương, teo hình hoàn và ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. 

Ngoài ra, stress, mệt mỏi kéo dài sẽ khiến nội tiết tố nam bị mất cân bằng. Mặc đồ bó sát thường xuyên cũng có thể là nguyên nhân gây vô sinh. Quần áo bó sát dễ khiến nhiệt độ tinh hoàn tăng cao và cản trở quá trình sinh tinh. 

Rối loạn xuất tinh

2.2. Vô sinh hiếm muộn ở nữ giới

Do lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung là tình trạng niêm mạc tử cung không nằm ở vị trí đúng trong tử cung, mà xuất hiện ở ống dẫn trứng, buồng trứng… Các tế bào phát triển thành khối u nội mạc tại bướng ngăn cản quá trình thụ thai. Tình trạng còn khiến dự trữ trứng suy giảm. 

Do buồng trứng đa năng

Buồng trứng đa nang được hiểu là tình trạng buồng trứng có nhiều nang nhỏ. Bệnh gây nên bởi sự tăng cường hormon androgen, ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng (trứng không rụng và nằm ẩn trong các nang), gây vô sinh, hiếm muộn ở nữ giới. 

Do tắc vòi trứng

Theo số liệu thống kê, nguyên nhân gây vô sinh hiếm muộn do tắc vòi trứng chiếm 25 – 30%. Bệnh có thể gây nên bởi các nguyên nhân như lạc nội mạc tử cung, viêm phần phụ, vệ sinh vùng kín không sạch sẽ, phá bỏ thai không đảm bảo an toàn… 

Do tuổi tác

Ở phụ nữ trong tuổi sinh sản, dự trữ buồng trứng đạt khoảng 2 triệu nang trứng và có khoảng 400.000 quản trứng. Số lượng và chất lượng trứng sẽ giảm dần theo thời gian. Vì vậy, tuổi tác có ảnh hưởng rất lớn đến khả năng sinh sản. Tuổi càng cao thì tỷ lệ hiếm muộn, vô sinh càng lớn. Vì vậy, các bác sĩ thường xuyên phụ nữ nên sinh con trước 35 tuổi để dễ thụ thai và ngừa dị tật thai nhi. 

Do rối loạn rụng trứng

Trung bình, mỗi chu kỳ kinh nguyệt sẽ rụng 1 quả trứng. Nhưng ở những người rối loạn rụng trứng, có tháng không rụng trứng, nhưng có tháng lại rụng 3 – 5 quả. Tình trạng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thụ thai, gây vô sinh, hiếm muộn ở nữ giới.  Nguyên nhân rối loạn rụng trứng có thể do mất cân bằng nội tiết tố, stress, tăng cân, giảm cân… 

Bất thường ở tử cung

Bất thường tử cung bao gồm niêm mạc tử cung quá mỏng, tử cung dị dạng, dính buồng tử cung, tử cung đôi… là căn nguyên dẫn đến tình trạng vô sinh, hiếm muộn. Vì vậy, trước khi kết hôn, chị em nên đi thăm khám để sàng lọc dị dạng tử cung để có hướng xử lý kịp thời, ngừa bệnh vô sinh, hiếm muộn. 

Ảnh hưởng của khói thuốc lá

Hút thuốc lá trực tiếp hoặc thụ động ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng sinh sản. Ở phụ nữ, hít phải khói thuốc lá thường xuyên sẽ làm trứng rụng không đều. Điều  làm tăng nguy cơ bị vô sinh, hiếm muộn ở nữ giới. 

3. Dấu hiệu nhận biết về vô sinh hiếm muộn

3.1. Triệu chứng vô sinh hiếm muộn ở nữ giới dễ nhận biết

Ở nữ giới, sự bất thường của vòng kinh và sự rụng trứng là dấu hiệu điển hình cảnh báo một số bệnh liên quan đến vô sinh. Người bệnh có thể tự nhận biết thông qua các triệu chứng sau: 

– Lượng máu kinh nguyệt bất thường: Máu kinh chảy ra nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường

– Vòng kinh không đều: Tháng bị sớm, tháng bị muộn, số ngày hành kinh trong mỗi tháng cũng thay đổi khác nhau. 

– Vô kinh: Phụ nữ đã đến tuổi sinh đẻ nhưng chưa thấy xuất hiện kinh nguyệt lần nào trong đời. Hoặc nhiều trường hợp đang có kinh nhưng lại mất đột ngột trong nhiều tháng. 

– Các triệu chứng trong ngày hành kinh: Đau lưng, đau bụng, đau vùng chậu và thường xuyên bị chuột rút. 

– Sự thay đổi nội tiết tố: Thể hiện ở sự thay đổi da, mụn trứng cá mọc nhiều, giảm ham muốn tình dục, lông màu sẫm mọc trên môi, ngực và cằm, rụng tóc, tăng cân, ngực tiết dịch trắng mặc dù không phải đang cho con bú. 

Đây chỉ là những triệu chứng điển hình, nhất, vô sinh ở nữ giới có thể gặp các triệu chứng khác nhau ở từng người. 

Kinh nguyệt bất thường cảnh báo vô sinh ở nữ giới

3.2. Dấu hiệu vô sinh hiếm muộn ở nam giới tiềm ẩn cần cảnh giác

Cũng theo TS.BS Vũ Hồng Hạnh, triệu chứng vô sinh ở nam giới thường không dễ nhận biết. Chỉ đến khi đi thăm khám, người nam mới phát hiện bản thân mắc vô sinh. Tuy vậy, nam giới vẫn có thể để ý một số triệu chứng có thể cảnh báo vô sinh dưới đây: 

– Thay đổi về sự phát triển tóc: Đây là dấu hiệu vô sinh dễ nhận biết ở nam giới. Sự thay đổi về phát triển tóc có thể là tóc rụng nhiều, tóc thưa và mỏng hơn trước. Nếu bị rụng tóc bất thường, nam giới cần được đặc biệt chú ý để xác định đây là biểu hiện bình thường hay là dấu hiệu của bệnh lý. 

– Tinh hoàn bất thường: Tinh hoàn được ví như nhà máy sản xuất tinh trùng. Tinh hoàn xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào đồng nghĩa với việc khả năng sinh sản có vấn đề. Các bất thường ở tinh hoàn cụ thể là: xuất hiện u cục, sưng đau, da nhăn nheo… 

– Rối loạn xuất tinh: 

Nam giới cảm thấy đau khi xuất tinh, tinh dịch có lẫn máu, màu sắc đục không sáng như bình thường là dấu hiệu cảnh báo chức năng sinh sản gặp vấn đề. 

Xuất tinh sớm: Hiện tượng nam giới xuất tinh khi giao hợp thực sự. Tinh trùng không được đưa sâu vào tử cung người phụ nữ nên làm giảm khả năng thụ thai, dẫn đến vô sinh, hiếm muộn. 

Xuất tinh ngược dòng: Thay vì xuất tinh ra ngoài như bình thường, tinh dịch bị xuất ngược vào bàng quang nên không thể thụ tinh với trứng, gây vô sinh. 

– Một số dấu hiệu khác như: Tinh hoàn nhỏ, săn lại, ham muốn tình dục suy giảm… cũng cần đi thăm khám để xác định nguyên nhân, phòng ngừa nguy cơ vô sinh, hiếm muộn. 

4. Vô sinh có điều trị được không – Giải đáp từ chuyên gia

Vô sinh hiếm muộn có chữa được không? Câu trả lời là có. BS. Hạnh nhận định, vô sinh hoàn toàn có thể chữa được nhờ sự tiến bộ của y học hiện đại. Phác đồ điều trị và thời gian chữa còn phụ thuộc vào nguyên nhân vô sinh của mỗi cặp đôi. 

Để đạt kết quả điều trị vô sinh tốt và sớm có con, cả vợ và chồng cần phải đồng lòng và phối hợp chặt chẽ với bác sĩ. Sau hơn 1 năm kết hôn nhưng không có con, việc đầu tiên cặp đôi nên làm là đến gặp bác sĩ để chẩn đoán chính xác nguyên nhân vô sinh. Dựa vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ đưa phác đồ điều trị và tiên đoán tỷ lệ chữa vô sinh thành công là bao nhiêu phần trăm cho cặp đôi. 

Cùng với đó, các cặp vợ chồng cũng cần thực hiện lối sống khoa học, duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh, loại bỏ thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá để cải thiện chức năng sinh sản. Nếu vẫn không đạt kết quả mong muốn, cặp đôi có thể áp dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản tân tiến nhất để sớm có con. 

vô sinh hiếm muộn có chữa được không

5. Các phương pháp hỗ trợ điều trị vô sinh tại BV Hồng Hà

Y học hiện đại phát triển, các nhà khoa học đã tìm ra nhiều kỹ thuật điều trị vô sinh tân tiến cho tỷ lệ thành công cao. Tùy theo từng nguyên nhân vô sinh cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chữa vô sinh phù hợp để hiệu quả đạt được cao nhất và tiết kiệm chi phí nhất: 

5.1. Phẫu thuật

Nếu nguyên nhân vô sinh do sự bất thường về cơ quan sinh dục, bác sĩ điều trị vô sinh bằng cách can thiệp phẫu thuật cần thiết. Các trường hợp cần thực hiện phẫu thuật bao gồm: Nội mạc tử cung bị lạc, polyp hoặc u xơ tử cung, viêm, tắc, hỏng ống dẫn trứng (nữ giới) và giãn tĩnh mạch bìu (ở nam giới).

5.2. Kích thích rụng trứng

Với trường hợp vô sinh do rối loạn nội tiết tố, trứng rụng không đều, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng phương pháp kích thích rụng trứng bằng thuốc. Một số loại thuốc kích thích rụng trứng thường được sử dụng như: 

– Clomiphene Citrate

– Thuốc ức chế Aromatase

– Thuốc hạ Insulin

– Gonadotropin,…

Phương pháp thường chỉ định với nữ giới bị rụng trứng không đều hoặc không rụng trứng. Dùng thuốc kích thích rụng trứng cũng được kết hợp với phương pháp điều trị IUI hoặc IVF để tăng hiệu quả điều trị thành công. 

6. Lưu ý khi chữa trị vô sinh

Muốn chữa vô sinh hiếm muộn thành công cần xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, cặp đôi nên cùng nhau đi khám để biết kết quả chính xác nhất. 

Trước khi thăm khám: 

– Cặp đôi nên giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan

– Sẵn sàng chia sẻ hết tất cả các vấn đề, tình trạng bản thân đang gặp phải với bác sĩ, kể cả những vấn đề riêng tư, nhạy cảm trong đời sống tình dục vợ chồng. 

– Nói cho bác sĩ biết tiền sử mắc bệnh như các bệnh lý mãn tính, bệnh phụ khoa đã gặp phải… để bác sĩ nhanh chóng nắm bắt tình trạng và có bước chẩn đoán ban đầu. 

– Mang đầy đủ giấy tờ cần thiết bao gồm thể y tế, chứng minh thư, các kết quả xét nghiệm trước đó (nếu có). 

– Vợ chồng cần kiêng sinh hoạt tình dục từ 2 – 7 ngày để kết quả thăm khám chính xác nhất. 

Lưu ý khi chữa vô sinh hiếm muộn

Đặc biệt, cặp đôi cần lựa chọn đơn vị y tế uy tín để điều trị vô sinh. Bệnh viện đa khoa Hồng Hà là một trong những bệnh viện tuyến đầu trong thăm khám và điều trị hiếm muộn được nhiều cặp đôi tin tưởng và lựa chọn. Với đội ngũ chuyên gia bác sĩ hơn 30 năm kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại, cơ sở vật chất khang trang, BV Hồng Hà chắc chắn đem lại hài lòng và kết quả đáng mong đợi cho các cặp vợ chồng.