Vô sinh hiếm muộn ngày càng trở thành bệnh lý phổ biến trong cuộc sống hiện đại. Bất cứ ai cũng đều có thể trở thành “nạn nhân” của chứng bệnh này nhưng lại không phải ai cũng hiểu rõ về vô sinh sinh hiếm muộn. Điều này đã gây ảnh hưởng rất lớn đến quá trình thăm khám, điều trị cũng như hành trình tìm con của nhiều gia đình.

1. Hiếm muộn được xác định ra sao?

Vô sinh hiếm muộn được xác định khi hai vợ chồng chung sống với nhau từ 6 tháng đến 1 năm, quan hệ tình dục thường xuyên, không sử dụng các biện pháp tránh thai nhưng người vợ vẫn không thể mang thai tự nhiên.

Với một cặp vợ chồng khỏe mạnh, tuổi dưới 30 có quan hệ tình dục đều đặn khoảng 2 – 3 lần/tuần, không sử dụng bất cứ biện pháp tránh thai nào thì khả năng có thai là 20 – 25%. Do vậy, hầu hết các cặp vợ chồng sẽ có thai sau một năm chung sống.

Hiếm muộn là một bệnh lý được chia thành 2 loại là hiếm muộn nguyên phát và hiếm muộn thứ phát, trong đó

– Hiếm muộn nguyên phát là những cặp cặp vợ chồng chưa từng có thai lần nào.

– Hiếm muộn thứ phát là những cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần nhưng lại khó có thể mang thai thêm lần nữa.

Tình trạng vô sinh hiếm muộn đang tấn công nhiều gia đình ở Việt Nam

2. Tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh hiếm muộn ở cả vợ và chồng

Trước đây, khi y học chưa phát triển, nếu vợ chồng khó có thai thì sẽ mặc định nguyên nhân do người phụ nữ. Nhưng hiện nay, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguyên nhân gây hiếm muộn 40% do người vợ, 40% do người chồng, 20% còn lại là do từ hai phía, thậm chí không tìm được nguyên nhân. Do vậy, tùy vào từng trường hợp thăm khám cụ thể mà các bác sĩ sẽ đưa ra kết luận nguyên nhân gây hiếm muộn do đâu.

2.1 List nguyên nhân của vợ

Đối với người vợ, một số nguyên nhân gây nên tình trạng hiếm muộn bao gồm:

Tâm lý và tuổi tác lớn

Tâm lý thoải mái cũng là một trong những yếu tố quyết định chất lượng cuộc sống của bạn. Những người có tâm lý thoải mái, lạc quan cuộc sống thường “dễ thở” hơn rất nhiều. Vậy nên, nếu bạn đang trong hành trình tìm con thì nên giữ tâm lý thoải mái, lạc quan để có kết quả điều trị tốt nhất.

Ngoài ra, tuổi tác cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ mang thai thành công của người phụ nữ. Tuổi càng cao thì tỷ lệ mang thai càng giảm, nhất là khi phụ nữ ở ngoài 35 tuổi.

Cơ quan sinh dục nữ bị bất thường

– Những bất thường tại cơ quan sinh dục như xuất hiện khối u, buồng trứng, âm đạo, tử cung… là nguyên nhân gây hiếm muộn.

– Chị em mắc các bệnh lý viêm nhiễm phụ khoa không điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm tắc vòi tử cung… làm giảm tỷ lệ thụ thai thành công.

– Rối loạn nội tiết sẽ làm suy giảm chức năng buồng trứng, từ đó cũng sẽ dẫn đến tình trạng muộn con.

– Ngoài ra, bất thường bẩm sinh, di truyền cũng là những nguyên nhân khiến cho chị em không thể mang thai tự nhiên.

2.2 List nguyên nhân của chồng

Tương tự như với người vợ, nam giới cũng có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hiếm muộn, cụ thể:

Rối loạn sinh lý

Đây là một trong những biểu hiện thường thấy nhất với những biểu hiện đặc trứng như rối loạn cương dương, khó xuấ tinh, xuất tinh ngược dòng… tất cả những yếu tố này đều là nguyên nhân gây hiếm muộn ở nam giới.

Tinh trùng kém chất lượng

Thực tế, kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ cho thấy đa số các trường hợp cho kết quả tinh trùng kém với số lượng và chất lượng không đảm bảo, yếu, ít, thậm chí chỉ có vài mẫu tinh trùng hoặc không có trong tinh dịch… Nguyên nhân gây nên tình trạng này có thể là do nam giới mắc các bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh, do di truyền, biến chứng sau khi mắc quai bị,…

Sự bất thường trong di truyền và cơ quan sinh dục

Tâm lý chung của các đấng mày râu thường e ngại mỗi khi nhắc đến vấn đề đi khám nam khoa, tuy nhiên những bất thường về di truyền và các bệnh lý ở cơ quan sinh dục nếu để lâu mà không được chẩn đoán, điều trị kịp thời có thể gây nên tình trạng vô sinh hiếm muộn. Một số bất thường ở cơ quan sinh dục mà nam giới có thể gặp phải như teo tinh hoàn, suy sinh dục, tinh hoàn lạc chỗ,… tất cả những vấn đề này sẽ ảnh hưởng đến việc quan hệ tình dục cũng như quá trình sản xuất tinh trùng.

Do tâm lý và thói quen sinh hoạt xấu

Những thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày sẽ gây nên những tác động tiêu cực cho sức khỏe cũng như đời sống tình dục. Thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích, làm việc trong môi trường độc hại, tâm sinh lý không ổn định,… sẽ làm suy giảm chất lượng và số lượng tinh trùng, quá trình làm cha cũng vì thế mà chậm lại.

Những thói quen gây vô sinh rất dễ gặp trong cuộc sống hàng ngày

3. Vô sinh hiếm muộn nguy hiểm như thế nào?

Với bất cứ bệnh lý nào nếu không được phát hiện và  điều trị kịp thời cũng đều gây nên những hệ lụy, biến chứng nguy hiểm và với vô sinh hiếm muộn cũng không ngoại lệ. Với bệnh lý này nếu các cặp vợ chồng sẽ dẫn tới chậm con, thậm chí khiến cho các gia đình hôn nhân đổ vỡ chỉ vì chuyện vấn đề này. Do vậy, để bảo toàn thiên chức làm cha mẹ và giữ gìn hạnh phúc gia đình, các cặp vợ chồng nên chủ động đi khám khi đã cố gắng “thả” từ 6 tháng đến 1 năm mà vẫn chưa có kết quả.

Việc tiến hành thăm khám càng sớm sẽ giúp cho kết quả chẩn đoán và điều trị đạt tỷ lệ chính xác cao. Quá trình thăm khám sẽ trải qua những bước sau:

Bước 1: Tư vấn và hỏi bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi tổng quát trình trạng sức khỏe của cả hai vợ chồng, tần suất, thời gian quan hệ tình dục, thể trạng, bệnh lý và tiền sử gia đình để đưa ra những nhận định ban đầu về tình trạng hiếm muộn mà cả hai đang gặp phải.

Bước 2: Khám lâm sàng

Đây là một trong những bước được thực hiện với mục đích hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Theo đó nam giới sẽ được kiểm tra bộ phận tại cơ quan sinh dục như tinh hoàn, mào tinh, ống dẫn tinh, dương vật,…  Còn nữ giới sẽ được kiểm tra âm đạo – cổ tử cung, tử cung và hai buồng trứng.

Bước 3: Thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng

Ở bước này, nam giới sẽ được thực hiện xét nghiệm nội tiết, xét nghiệm máu cơ bản, xét nghiệm tinh dịch đồ, siêu âm tinh hoàn, ổ bụng,… Và nữ giới sẽ thực hiện xét nghiệm máu cơ bản, xét nghiệm nội tiết, xét nghiệm dự trữ buồng trứng siêu âm tử cung phần phụ, chụp X-quang tử cung vòi trứng,…

Bước 4: Bác sĩ kết luận và đưa ra phác đồ điều trị

Tùy vào kết quả thăm khám và xét nghiệm của cả hai vợ chồng, bác sĩ sẽ đưa ra những kết luận về tình trạng bệnh cũng như phác đồ điều trị tốt nhất. Cùng với đó, bác sĩ sẽ tư vấn về chế độ ăn uống, sinh hoạt và hẹn lịch tái khám cho cả hai.

4. Bệnh hiếm muộn được điều trị như thế nào?

Vô sinh hiếm muộn  ảnh hưởng rất lớn tới hạnh phúc hôn nhân của các cặp vợ chồng. Tuy nhiên với sự phát triển của y học và khoa học kĩ thuật đã cho ra đời những phương pháp, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại, tiên tiên có thể giúp khắc phục tình trạng hiếm muộn, như:

4.1 Thực hiện bơm tinh trùng IUI

Đây là một kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại mà bác sĩ sẽ dùng một ống thông nhỏ để bơm trực tiếp tinh trùng đã được lọc rửa vào buồng tử cung. Nguyên tắc cơ bản của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản này là hạn chế tối đa những bất lợi từ môi trường âm đạo và chất nhầy cổ tử cung lên tinh trùng; đồng thời tinh trùng được bơm ở gần thời điểm trứng rụng và đặt ở vị trí gần trứng nhất giúp tăng cơ hội thụ thai thành công.

Mặc dù bơm IUI mang lại hiệu quả tích cực nhưng để thực hiện phương pháp này thì người phụ nữ phải đảm bảo điều kiện có ít nhất 1 trong 2 vòi trứng không bị tắc, buồng trứng còn hoạt động và tinh dịch đồ của chồng bình thường hoặc bất thường ở mức độ nhẹ và vừa.

4.2 Thụ tinh trong ống nghiệm

Với kỹ thuật hỗ trợ sinh sản này, tinh trùng và trứng sẽ được kết hợp với nhau trong ống nghiệm. Nếu hiện tượng thụ tinh xảy ra thì phôi sẽ hình thành, sau đó bác sĩ sẽ tiến hành chuyển phôi vào buồng tử cung để làm tổ và tiếp tục phát triển.

Phương pháp này thường được chỉ định cho những trường hợp nữ giới bị tổn thương vòi tử cung không có khả năng phục, lạc nội mạc tử cung, rối loạn phóng noãn, hiếm muộn không rõ nguyên nhân, nam giới tinh trùng ít, yếu, không tinh trùng trong tinh dịch, đứt niệu đạo sau do di chứng vỡ xương chậu…

4.3 Trưởng thành trứng trong ống nghiệm

Phương pháp này phù hợp thực hiện với những trường hợp chị em bị buồng trứng đa nang. Với phương pháp này, bác sĩ sẽ tiến hành tiêm thuốc hỗ trợ buồng trứng trong thời gian 3 ngày, sau đó sẽ tiến hành chọc hút trứng non và nuôi trứng non trong lab. Cùng thời điểm này, bác sĩ sẽ hướng dẫn người chồng lấy tinh dịch để lọc rửa tinh trùng.

Trứng và tinh trùng sẽ được thụ tinh bằng phương pháp tiêm tinh trùng vào bào tương trứng ICSI. Sau đó, bác sĩ kiểm tra chất lượng phôi, trong trường hợp có chỉ định sẽ tiến hành hỗ trợ phôi thoát màng. Cuối cũng sẽ tiến hành chuyển phôi vào buồng tử cung của người vợ. Điểm cộng của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản này là giúp giảm được nhiều chi phí và tránh được hội chứng quá kích buồng trứng.

4.4 Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ICSI

ICSI hay còn gọi là kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương noãn, với phương pháp này sẽ tiến hành là tiêm tinh trùng trực tiếp vào noãn để tạo phôi. Thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ICSI có thể tạo phôi mà chỉ cần duy nhất 1 trứng và 1 tinh trùng.

Hiện nay kỹ thuật này được áp dụng khá phổ biến giúp điều trị cho hầu hết các trường hợp vô sinh do nam giới, nhất là những trường hợp bất thường về số lượng và chức năng tinh trùng, không có tinh trùng trong tinh dịch, thiếu tổn thương ống dẫn tinh, người vợ có trứng ít, chất lượng kém,… Ngoài ra ICSI còn góp phần giúp tăng tỉ lệ thành công cho những trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân.

4.5 Điều trị rối loạn nội tiết

Hầu hết các trường hợp vô sinh hiếm muộn do vấn đề nội tiết sẽ được bác sĩ điều trị bằng thuốc tại một số thời điểm. Các loại thuốc thường được dùng sẽ có tác dụng điều trị về vấn đề rụng trứng và hormone, cân bằng nội tiết trong cơ thể. Việc dùng thuốc để điều trị khá đơn giản, tiện  mang lại hiệu quả tích cực nhưng cần tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không được sử dụng thuốc bừa bãi vì có thể sẽ gây nên những biến chứng nguy hiểm.

4.6 Phẫu thuật điều trị vô sinh

Phẫu thuật điều trị vô sinh được chỉ định để giải quyết một số vấn đề gây cản trở quá trình mang thai tại cơ quan sinh sản của cả nam và nữ bao gồm: u xơ tử cung, polyp, tử cung bất thường, u nang buồng trứng, tắc ống dẫn tinh, tinh hoàn lạc chỗ… Với sự phát triển của y học và công nghệ hiện đại như ngày nay, phẫu thuật điều trị vô sinh đã trở nên nhẹ nhàng và nhanh chóng hơn. Các bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật mổ nội soi qua bụng hoặc qua cổ tử cung, nhờ đó sẽ giúp hạn chế tối đa tình trạng xâm lấn, ít gây đau đớn và tăng tỷ lệ phẫu thuật thành công.

Thực hiện điều trị phẫu thuật xử lý bệnh lý giúp tăng cơ hội mang thai

Ngoài những phương pháp, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản kể trên, tùy vào từng trường hợp người bệnh, mức độ, thời gian hiếm muộn mà các bác sĩ sẽ có những chỉ định cụ thể giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng tỷ lệ thụ thai thành công.

Vô sinh hiếm muộn do rất nhiều nguyên nhân gây ra và không có những dấu hiệu, triệu chứng cụ thể. Do đó, cả vợ cả chồng nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thực hiện thăm khám và chẩn đoán để tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh. Đồng thời tham khảo hướng điều trị từ bác sĩ để sớm đón con yêu về nhà.