Tinh hoàn lạc chỗ là một tình trạng khi tinh hoàn không di chuyển đúng vị trí của nó trong phần bìu phía sau dương vật khi thai nhi phát triển. Thông thường, chỉ có một tinh hoàn bị lạc chỗ, và chỉ khoảng 10% trường hợp cả hai tinh hoàn đều bị lạc chỗ. Tình trạng này có thể gây nguy hiểm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh sản của nam giới. Những người bị tinh hoàn lạc chỗ có nguy cơ cao mắc các bệnh liên quan đến tinh hoàn như hiếm muộn, vô sinh, ung thư tinh hoàn, thoát vị bẹn, xoắn tinh hoàn, …

Tuy nhiên, nếu được phát hiện và điều trị sớm, trẻ nam bị tinh hoàn lạc chỗ vẫn có thể sinh con và đảm bảo khả năng làm cha. Có hai phương pháp điều trị hiệu quả cho tình trạng này là điều trị nội khoa và phẫu thuật tinh hoàn lạc chỗ. Điều trị nội khoa áp dụng cho những trường hợp trẻ sơ sinh được phát hiện sớm, không phù hợp cho thanh thiếu niên. Bé trai sẽ được tiêm một liều nội tiết tố hCG để kích thích tinh hoàn di chuyển xuống bìu đúng vị trí. Phẫu thuật nội soi cũng là một phương pháp điều trị tinh hoàn lạc chỗ hiệu quả, trong đó tinh hoàn được đưa vào trong bìu bằng cách sử dụng kỹ thuật nội soi. Phẫu thuật thường được thực hiện cho trẻ từ 3 đến 6 tháng tuổi, và muộn nhất là trước khi trẻ đạt 15 tháng tuổi để giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

1. Tinh hoàn lạc chỗ là gì

Tinh hoàn lạc chỗ là tình trạng tinh hoàn vẫn còn tồn tại ở bụng, “lang thang” ở ống bẹn hoặc thành bụng của nam giới. Bệnh lý này có thể xảy ra ở một hay cả 2 bên tinh hoàn. Theo tự nhiên, quá trình di chuyển của tinh hoàn sẽ từ vị trí ổ bụng, xuống bìu và cố định ở bìu để làm nhiệm vụ sinh tinh. Tuy nhiên, nếu trong quá trình này, tinh hoàn bị cản trở không xuống được bìu, chúng sẽ nằm lại tại vị trí có nhiệt độ cao.

Có khoảng 3 – 4% bé trai gặp tình trạng tinh hoàn lạc chỗ bẩm sinh với những vị trí thất lạc cơ bản như ổ bụng, lỗ bẹn sâu, bên ngoài lỗ bẹn nông hoặc nằm sâu trong ống bẹn. Nếu như không phát hiện và chữa tinh hoàn lạc chỗ sớm cho trẻ trong thì bệnh sẽ biến chứng thành tinh hoàn lạc chỗ ở người trưởng thành. Lúc này rất khó khăn để xác định vị trí tinh hoàn và quá trình điều trị kéo dài mới đảm bảo chữa lành bệnh.

Tinh hoàn bị lạc chỗ không chỉ ảnh hưởng đến chuyện chăn gối, khả năng sinh sản của nam giới mà còn tác động xấu đến tâm lý của người bệnh. Hầu hết bệnh nhân bị tinh hoàn lạc chỗ đều phải chịu đựng áp lực từ xã hội, các mối quan hệ và tự ti về bản thân.

Đối với những bệnh nhân tinh hoàn bị lạc chỗ cả hai bên, mức độ sẽ nghiêm trọng hơn do hầu hết tinh trùng tập trung trong ổ bụng và cơ quan sinh sản không thể sản xuất tinh trùng được nữa.

Tinh hoàn lạc chỗ là tình trạng tinh hoàn không nằm đúng vị trí trong bìu

2. Nguyên nhân nào gây nên tình trạng tinh hoàn lạc chỗ

Có 2 nguyên nhân chính gây ra tình trạng tinh hoàn lạc chỗ đó là do bẩm sinh và nguyên nhân thứ phát. Cụ thể do các tác động sau gây ra:

– Hiện tượng rối loạn trục hạ đồi- tuyến yên- tuyến sinh dục bẩm sinh.

– Hoạt động của tuyến yên suy giảm gây thiếu Gonadotropin và chứng dương vật nhỏ.

– Quá trình tổng hợp testosteron gặp bất thường, cản trở sự phát triển bình thường của tinh hoàn.

– Hội chứng kháng androgen ((AIS) gồm các rối loạn liên quan đến biệt hóa giới tính do gen mã hóa cho thụ thể androgen đột biến, khiến gen này bất thường và không thể tiếp nhận nội tiết tố, dẫn tới cơ thể phát triển theo hướng nữ tính.

– Chỉ số estrogen của người mẹ khi mang thai ảnh hưởng đến sự di chuyển của tinh hoàn.

– Thai phụ sử dụng kháng Androgen, diethylstillbesterol có nguy cơ cao.

– Tai nạn hoặc chấn thương làm sai lệch dây chằng tinh hoàn bìu.

– Các nguyên nhân thứ yếu như xơ hóa vùng ống bẹn, cuống mạch của tinh hoàn ngắn…

Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng tình hoàn bị lạc chỗ

3. Bệnh lý tinh hoàn lạc chỗ có nguy hiểm không

Tinh hoàn lạc chỗ gây ra nhiều nguy hiểm cho người bệnh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh sản của nam giới. Nam giới khi tinh hoàn bị lạc chỗ phải đổi mắt với nhiều rủi ro như:

– Hiếm muộn: Mặc dù khi tinh hoàn không nằm đúng chỗ, nam giới vẫn có khả năng sản sinh ra tinh trùng, tuy nhiên do phải sống trong nhiệt độ cao ở trong bụng nên chúng sẽ không hoạt động hiệu quả khi nam giới đến tuổi sinh sản.

– Vô sinh: Tinh hoàn nằm trong ổ bụng, bẹn càng lâu chức năng sinh sản của nam giới càng giảm. Lúc đó, số lượng và chất lượng tinh trùng không đáp ứng được khả năng sinh sản, ống sinh tinh và lượng tế bào mầm cũng yếu đi rõ rệt.

– Ung thư tinh hoàn: Theo thống kê những trường hợp bị ung thư tinh hoàn xuất phát từ nguyên nhân tinh hoàn lạc chỗ cao hơn gấp nhiều lần so với nam giới có tinh hoàn bình thường. Khi tinh hoàn nằm trong bụng sẽ sản sinh gốc tự do tiềm ẩn ung thư hóa nên cần phải điều trị càng sớm càng tốt.

Ngoài những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến chức năng sinh sản, tình trạng tinh hoàn lạc chỗ còn gây ra những biến chứng khác như: Thoát vị bẹn, xoắn tinh hoàn, áp lực đối với xương mu…

4. Tinh hoàn lạc chỗ có những triệu chứng gì

Tinh hoàn lạc chỗ có thể nhận biết sớm bằng mắt thường hoặc dùng tay cảm nhận ở những trẻ từ 6-24 tháng. Để xác định, phụ huynh dùng đầu ngón tay sờ vào bìu, nếu không thấy tinh hoàn hoặc xuất hiện khối u nổi lên ở ống bẹn nên cảnh giác.

Một số trường hợp cha mẹ sờ thấy tinh hoàn lúc ở bìu, lúc co lên trên ống bệnh nhưng khi thả ra thì tinh hoàn lại bị kéo lên trên túi bìu cũng cảnh báo dấu hiệu bất thường.

Tình trạng tinh hoàn bị lạc chỗ có thể do:

– Một tinh hoàn co rút: Khi kiểm tra thể chất, có thể dễ dàng cảm nhận sự di chuyển qua lại của tinh hoàn giữa bìu và háng.

– Tinh hoàn tăng dần: Tinh hoàn không xuống hoặc không về háng nên không thể dễ dàng dẫn bằng tay xuống bìu.

Nếu phát hiện bất kỳ thay đổi trong bộ phận sinh dục của con trai mà có liên quan đến sự phát triển của bé sau này, cha mẹ hãy chia sẻ với các bác sĩ chuyên khoa.

Nhận biết tinh hoàn lạc chỗ qua những triệu chứng

5. Mắc tình trạng tinh hoàn lạc chỗ có con được không

Trẻ nam bị tinh hoàn lạc chỗ vẫn có con và đảm bảo chức năng sinh sản nếu được phát hiện và điều trị sớm. Với những trẻ sơ sinh bị tình trạng tinh hoàn lạc chỗ, bác sĩ yêu cầu cha mẹ theo dõi trong vòng 6 tháng. Sau thời gian đó, tinh hoàn của trẻ không thể tự di chuyển xuống bìu thì cần thăm khám và điều trị.

Nhiệt độ ở bìu được cơ thể điều chỉnh phù hợp, đảm bảo việc sinh sản và nuôi dưỡng tinh trùng. Vì thế, cần di chuyển tinh hoàn tới bìu và ổn định ở vị trí đó cho đến suốt đời.

Nếu tinh hoàn tiếp tục nằm ở bụng (nơi đây có nhiệt độ cao hơn ở bìu thì đa phần tinh trùng được sản xuất ra sẽ chết đi, Như vậy, chất lượng tinh trùng sẽ giảm sút và khi đến tuổi sinh sản, tinh trùng này không thể giúp nam giới sinh con.

Hơn nữa, tinh hoàn nằm ở bụng trong thời gian dài rất dễ dẫn đến ung thư hóa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của nam giới. Vì thế, tinh hoàn lạc chỗ ở trẻ sơ sinh nam cần được đưa xuống bìu càng sớm càng tốt. Để càng lâu, chức năng của tinh hoàn càng suy giảm và không thể sinh tinh được nữa.

Tinh hoàn bị lạc chỗ vẫn có thể có con nếu điều trị sớm

6. Các cách cách điều trị tinh hoàn lạc chỗ hiệu quả

Việc điều trị tinh hoàn lạc chỗ sớm với 2 phương pháp hiệu quả dưới đây sẽ giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm như vô sinh hay ung thư tinh hoàn.

6.1 Điều trị nội khoa tinh hoàn lạc chỗ

Bé trai được tiêm một liều nội tiết tố hCG, kích thích tinh hoàn tiếp tục di chuyển xuống bìu đúng vị trí. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ áp dụng cho những trường hợp trẻ sơ sinh phát hiện sớm. Điều trị nội khoa không có tác dụng với trẻ độ tuổi thanh thiếu niên.

6.2 Điều trị bằng phẫu thuật chữa tinh hoàn lạc chỗ

Cắt tinh hoàn lạc chỗ thường áp dụng phương pháp nội soi. Bác sĩ sẽ thao tác để đưa tinh hoàn vào trong bìu. Phẫu thuật này thường được bác sĩ khuyên nên thực hiện cho trẻ từ 3-6 tháng tuổi và muộn nhất trước 15 tháng tuổi. Việc điều trị sớm sẽ giảm thiểu nguy cơ biến chứng.

Một số trường hợp, bác sĩ sẽ loại bỏ mô tinh hoàn bất thường, kém phát triển hoặc chết. Nếu tinh hoàn lạc chỗ kèm theo thoát vị bẹn thì sẽ được sửa chữa trong thời gian phẫu thuật.

Điều trị tinh hoàn lạc chỗ bằng phẫu thuật

Tinh hoàn lạc chỗ là một khiếm khuyết của nam giới. Tinh hoàn có thể lạc ở bụng hoặc ở các vị trí khác như bẹn, thành bụng… Điều trị tinh hoàn lạc chỗ càng sớm, càng tốt là cách bảo toàn chức năng sinh sản và bảo vệ sức khỏe của nam giới.