Khả năng rụng trứng của buồng trứng đa nang: Các yếu tố ảnh hưởng

Buồng trứng đa nang là bệnh phụ khoa thường gặp ở chị em phụ nữ, đặc biệt là những người trong độ tuổi sinh sản. Do đó, nhiều chị em thắc mắc buồng trứng đa nang có rụng trứng không, có sinh con được không? Thực tế, theo các bác sĩ sản phụ khoa, bệnh nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể cản trở đến quá trình rụng trứng và dẫn đến vô sinh.

1. Tìm hiểu về bệnh lý buồng trứng đa nang

Buồng trứng đa nang (tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là hội chứng gây ra do rối loạn cân bằng hormone.

1.1 Yếu tố nào gây bệnh buồng trứng đa nang

Hiện nay vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng PCOS nhưng những yếu tố sau có thể đóng vai trò là nguy cơ gây bệnh:

– Yếu tố di truyền: Nếu mẹ hoặc chị gái của bạn bị buồng trứng đa nang, bạn có nguy cơ cao mắc phải hội chứng này. Các nhà nghiên cứu cũng đang xem xét khả năng đột biến gen có liên quan đến tình trạng buồng trứng đa nang.

– Dư thừa insulin: Insulin là một hormone được sản xuất trong các tế bào tuyến tụy, cho phép nữ giới sử dụng đường (glucose), cung cấp nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Nếu có đề kháng insulin, khả năng sử dụng insulin một cách hiệu quả bị suy giảm và tuyến tụy sẽ tiết insulin nhiều hơn để chuyển hóa các tế bào. Insulin dư thừa được cho là nguyên nhân đẩy mạnh sản xuất androgen của buồng trứng. Sự gia tăng sản xuất androgen có thể cản trở nang trứng phát triển, khiến buồng trứng giảm khả năng rụng trứng.

– Chế độ ăn uống: Dư thừa quá nhiều tinh bột cũng có thể là nguyên nhân gây nên hội chứng buồng trứng đa nang.

Chế độ ăn uống dư thừa tinh bột là nguyên nhân gây ra hội chứng buồng trứng đa nang

1.2 Những triệu chứng thường gặp của bệnh buồng trứng đa nang

– Chu kỳ kinh nguyệt bất thường hoặc không đều (kỳ kinh <25 ngày, 2 – 3 tháng hoặc vài năm mới có kinh một lần).

– Tăng cân, béo phì do đường (glucose) không được chuyển hóa vào tế bào sẽ chuyển đổi thành chất béo tích tụ lại, đặc biệt tập trung nhiều ở vùng bụng.

– Cảm giác khó chịu vùng lưng- bụng- chậu, đầy bụng: Đây là triệu chứng thường gặp của buồng trứng đa nang. Người bệnh có thể gặp các cơn đau âm ỉ hoặc đau nhói với nhiều mức độ khác nhau mỗi khi đến kỳ kinh nguyệt và thường cảm thấy khó chịu ở vùng bụng, chậu hoặc lưng dưới.

– Ngưng thở khi ngủ: Hiện tượng ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ cũng là một trong những dấu hiệu thường gặp của đa nang buồng trứng. Nguyên nhân chủ yếu là do rối loạn nội tiết tố và tình trạng cân nặng tăng bất thường gây nên.

– Da vùng háng, cổ và nách sậm màu hơn các vùng khác.

– Mọc nhiều lông trên mặt và người (ngực, bụng, lưng hay bắp đùi) do cơ thể sản xuất ra nhiều nội tiết tố nam, da mặt nhờn và xuất hiện nhiều trứng cá.

– Tóc mỏng đi hoặc rụng nhiều do các nang tóc thiếu dinh dưỡng. Dẫn tới tóc yếu dần rồi rụng thưa mỏng đi.

– Tâm trạng buồn vui, thất thường: Phụ nữ bị đa nang buồng trứng thường xuyên cảm thấy căng thẳng, lo âu, buồn vui vô cớ, thậm chí là trầm cảm.

2. Mắc bệnh buồng trứng đa nang có rụng trứng không

Người bị buồng trứng đa nang không thể rụng trứng hàng tháng, đó là chia sẻ đến từ bác sĩ Hà Thị Hồng Vân- Chuyên khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Hồng Hà.

Lý do là những phụ nữ mắc đa nang buồng trứng có sự gia tăng nồng độ androgen (hormone nam giới) bất thường trong cơ thể, những chất này sẽ gây gián đoạn quá trình phát triển của nang noãn từ buồng trứng xuất hiện nhiều nang nhỏ (khoảng 6 – 10 nang <10mm, thể hiện trên hình ảnh siêu âm buồng trứng) do nang noãn không phát triển được, trứng không thể trưởng thành và không xảy ra hiện tượng rụng trứng.

Khi mắc hội chứng này, buồng trứng sẽ có một lớp vỏ dày khiến cho nang trứng không thể phát triển nên hàng tháng trứng không phá được lớp vỏ đó, không xảy ra hiện tượng phóng noãn được dẫn tới không có khả năng thụ thai.

Mắc bệnh buồng trứng đa nang có rụng trứng không? Câu trả lời là không rụng trứng được

3. Vì sao chị em bị đa nang buồng trứng khó có con

Cơ thể người phụ nữ có hai buồng trứng và nằm ở hai bên tử cung. Kích thước của mỗi buồng trứng là khoảng 3x2x1,5 cm. Buồng trứng có hai chức năng chính là lưu trữ trứng và tạo ra hormone sinh dục nữ. Các hormone chính được tạo ra từ buồng trứng là estrogen và progesterone.

Những hormone này giúp phát triển các đặc điểm sinh dục phụ ở nữ giới như vú, mông, lông sinh dục… và tạo ra chu kỳ kinh nguyệt đều đặn. Bên cạnh đó, buồng trứng còn tiết ra một lượng nhỏ nội tiết tố nam như: Testosterone, androgen. Sự rụng trứng thường xảy ra mỗi tháng một lần khi trứng (noãn) được phóng thích vào ổ bụng và được đón nhận bởi các ống dẫn trứng.

Trứng phát triển trong nang của buồng trứng trước khi xảy ra hiện tượng rụng trứng. Mỗi tháng, ban đầu có hàng trăm nang phát triển nhưng sau quá trình chọn lọc thông thường chỉ có duy nhất một nang phát triển đầy đủ và giải phóng noãn. Sau khi noãn được phóng thích chúng sẽ đi vào vòi tử cung và có thể được thụ tinh ở 1/3 ngoài vòi trứng với tinh trùng nếu người nam và nữ có phát sinh quan hệ tình dục.

Như đã chia sẻ ở trên, nguyên nhân dẫn đến phụ nữ bị PCOS vẫn chưa được xác định rõ ràng nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy đa nang buồng trứng có thể là sự kết hợp của yếu tố môi trường sống (thai nhi bị phơi nhiễm với các nội tiết androgen trong tử cung, phụ nữ thừa cân béo phì, chế độ ăn chứa nhiều chất béo…) và di truyền.

Từ đó khiến cơ thể của chị em bị rối loạn điều hòa nội tiết dẫn tới hội chứng cường androgen, kháng với insulin, tăng LH, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, rối loạn quá trình phóng noãn và tăng nguy cơ mắc các bệnh về chuyển hóa. Đặc biệt, quá trình phóng noãn có thể ngưng hoàn toàn hoặc xảy ra bất thường dẫn đến khó khăn trong quá trình mang thai của người phụ nữ.

Không ít chị em phát hiện mình mắc PCOS, phần lớn trường hợp chỉ phát hiện ra khi họ cố gắng thụ thai.

4. Biến chứng có thể gặp ở phụ nữ mắc đa nang buồng trứng

Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng có thể gặp phải những biến chứng sau:

4.1 Buồng trứng đa nang có rụng trứng không – Đối với phụ nữ

Đây là nguyên nhân hàng đầu gây rối loạn nội tiết dẫn đến vô sinh ở phụ nữ và các rối loạn khác như: Chuyển hóa, sinh sản và tâm lý. Cụ thể, theo nghiên cứu cho thấy 80 – 90% phụ nữ mắc đa nang buồng trứng bị vô sinh, 50% bị đái tháo đường type 2 trước 40 tuổi, đa nang buồng trứng làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung (NMTC) gấp 3 lần, tăng nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và rối loạn chuyển hóa lipid. Ngoài ra, phụ nữ PCOS có khả năng bị quá kích buồng trứng nhiều hơn phụ nữ bình thường.

4.2 Buồng trứng đa nang có rụng trứng không – Đối với phụ nữ mang thai

Đa nang buồng trứng có thể gây ra các vấn đề trong thai kỳ cho mẹ và bé. Phụ nữ bị đa nang buồng trứng có nguy cơ sảy thai cao gấp 1,59 lần so với phụ nữ bình thường. Ngoài ra, PCOS còn tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ lên 2 – 3 lần, tăng nguy cơ tăng huyết áp thai kỳ và tiền sản giật lên 2 – 4 lần, tăng 2 – 3 lần nguy cơ sinh non và tăng 1,2 lần tỷ lệ mổ lấy thai…

Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng khi mang thai có nguy cơ sảy thai cao hơn bình thường

4.3 Đối với thai nhi, em bé sau sinh

Em bé được sinh ra từ người mẹ bị đa nang buồng trứng có nguy cơ nặng cân hơn bình thường (hội chứng macrosomia) và phải dành nhiều thời gian hơn trong phòng chăm sóc đặc biệt. Nghiên cứu chỉ ra 50% con bạn sinh ra cũng mắc PCOS nếu đó là con gái.

Một điểm đáng lo ngại trong các nghiên cứu theo dõi em bé sinh ra từ người mẹ bị đa nang buồng trứng trong thời gian dài cho thấy bé gái tăng nguy cơ bị tăng động, giảm chú ý (ADHD) 1,6 lần, trẻ trai 1,37 lần; tăng nguy cơ bé gái bị tự kỷ (ASD) gấp đôi; 1,46 lần trên trẻ trai.

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc các biến chứng khi mang thai bằng cách:

– Duy trì cân nặng ổn định và hợp lý trước khi có kế hoạch mang thai.

– Đạt mức đường huyết khỏe mạnh trước khi có thai. Để giữ mức đường huyết an toàn, bạn có thể thăm khám với bác sĩ nội tiết và dinh dưỡng để được tư vấn chế độ sinh hoạt, ăn uống và tập luyện đúng cách, đồng thời kết hợp các loại thuốc như metformin.

– Bổ sung axit folic, tham khảo ý kiến bác sĩ về lượng axit folic bạn cần.

Em bé được sinh ra từ người mẹ mắc đa nang buồng trứng có nguy cơ cao bị tự kỷ

5. Các phương pháp chẩn đoán bệnh buồng trứng đa nang

Để chẩn đoán hội chứng buồng trứng đa nang, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về các thông tin liên quan đến triệu chứng, tình trạng sức khỏe hiện tại, tiền sử bệnh lý của bệnh nhân và gia đình. Các câu hỏi thường liên quan đến chu kỳ kinh, sự thay đổi cân nặng trong một khoảng thời gian nhất định.

Bên cạnh đó, bác sĩ cũng khám các dấu hiệu khác như sự phát triển của lông, mụn trứng cá, tình trạng kháng insulin và một số triệu chứng gặp phải khác của người bệnh. Dựa trên kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện các kiểm tra cận lâm sàng như:

– Xét nghiệm máu: Thực hiện đo và phân tích nồng độ hormone, loại trừ các trường hợp gây rối loạn kinh nguyệt hoặc tăng androgen tương tự tình trạng đa nang buồng trứng. Ngoài ra, thông qua xét nghiệm máu bác sĩ còn xác định được mức độ dung nạp glucose, lượng cholesterol và triglyceride lúc đói.

– Siêu âm: Từ hình ảnh siêu âm thu được, bác sĩ có thể kiểm tra được độ dày của niêm mạc tử cung và tình trạng hiện tại của buồng trứng.

– Trường hợp được chẩn đoán mắc đa nang buồng trứng, người bệnh có thể được chỉ định thực hiện một số xét nghiệm bổ sung để tìm các biến chứng:

+ Kiểm tra huyết áp, mức dung nạp glucose, cholesterol và triglycerid định kỳ.

+ Tầm soát sức khỏe tinh thần (trầm cảm, lo âu).

+ Tầm soát hiện tượng ngưng thở khi đang ngủ.

6. Mắc buồng trứng đa nang muốn có con cần làm gì

Khi mắc đa nang buồng trứng để tăng cơ hội mang thai và sinh con, chị em có thể áp dụng và tuân thủ một số phương pháp điều trị được bác sĩ chỉ định sau:

6.1 Thuốc rụng trứng

Một số loại thuốc được bác sĩ kê toa để kích thích trứng rụng:

– Clomiphene (Clomid): Đây là thuốc chống estrogen đường uống.

– Letrozole (Femara): Là thuốc ức chế men aromatase không steroid. Loại thuốc này trước đây thuộc nhóm thuốc để điều trị một số loại ung thư vú (như ung thư vú liên quan đến thụ thể hormone) nhưng hiện nay chúng được bác sĩ sử dụng nhằm mục đích kích thích nang trứng phát triển.

– Metformin (Glucophage, Fortamet…): Đây là thuốc uống trị tiểu đường type II và cũng có tác dụng cải thiện tình trạng kháng insulin, giúp làm giảm nồng độ insulin ở phụ nữ mắc PCOS.

– Gonadotropin: Đây là thuốc tiêm nội tiết tố.

6.2 Thay đổi lối sống

Người bị đa nang buồng trứng cần hạn chế carbohydrate cùng chế độ ăn ít chất béo. Ngoài ra, cần tập luyện thể dục thường xuyên và đều đặn để có cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai, giúp điều hòa cơ chế sinh học của cơ thể. Khi sức khỏe toàn thân tốt cũng kéo theo sức khỏe sinh sản tốt hơn, giúp chu kỳ kinh nguyệt đều đặn và tăng khả năng mang thai.

Khi bị đa nang buồng trứng muốn có con chị em nên chăm chỉ luyện tập thể dục, thể thao

6.3 Phẫu thuật

Nếu việc sử dụng thuốc không có tác dụng thì bạn có thể được bác sĩ khuyến nghị phẫu thuật để cân bằng lượng hormone nam dư thừa trong buồng trứng, tăng khả năng rụng trứng tốt hơn. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật không còn là lựa chọn tốt do có nguy cơ làm suy giảm dự trữ buồng trứng của phụ nữ.

6.4 Hỗ trợ sinh sản

Hiện nay các phương pháp hỗ trợ sinh sản rất phổ biến và được đánh giá cao về tính hiệu quả, nếu dùng thuốc điều trị không thành công, phụ nữ bị đa nang buồng trứng có thể được chỉ định thực hiện các thủ thuật như IUI (bơm tinh trùng vào buồng tử cung), IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) hoặc IVM (trưởng thành trứng non trong ống nghiệm).

– IVF sử dụng các loại thuốc hỗ trợ sinh sản dạng tiêm để kích thích buồng trứng sản xuất ra một số lượng trứng trưởng thành có chất lượng cao. Trứng sau khi được thụ tinh bằng cách tiêm tinh trùng vào noãn trưởng thành tạo phôi. Sau đó phôi được nuôi trong môi trường nhân tạo thêm 3 hoặc 5 ngày rồi được chuyển vào tử cung của người phụ nữ. Khoảng 12 ngày sau chuyển phôi, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thử thai để xem chu kỳ chuyển phôi đó thành công hay chưa.

IVF là một trong những phương pháp hỗ trợ sinh sản cao cấp và có kết quả tốt, tuy nhiên với phụ nữ bị đa nang buồng trứng, một trong những rủi ro có thể xảy ra là nguy cơ quá kích buồng trứng.

– IUI: Phương pháp thụ tinh nhân tạo áp dụng đối với người bị hiếm muộn, khó có con vì một số nguyên do, điển hình là đa nang buồng trứng. Phương pháp được thực hiện bằng cách bơm tinh trùng vào tử cung của người vợ, giúp tinh trùng dễ dàng đến gặp trứng và rút ngắn thời gian thụ tinh thành công. So với các bệnh vô sinh do nguyên nhân khác, người mắc đa nang buồng trứng hoàn toàn có thể làm IUI để tiết kiệm chi phí mà vẫn đạt được kết quả mong muốn.

– Với IVM thay vì sử dụng các loại thuốc hỗ trợ sinh sản liều cao để kích thích buồng trứng tạo ra nhiều nang noãn trưởng thành hơn, phụ nữ sẽ không tiếp nhận thuốc hỗ trợ sinh sản hoặc nhận với liều thấp. Bác sĩ sẽ lấy noãn chưa trưởng thành từ buồng trứng sau đó thực hiện nuôi và làm trưởng thành noãn trong phòng thí nghiệm.

7. Một số lưu ý quan trọng cho mẹ bầu bị đa nang buồng trứng

Hiện có nhiều bằng chứng cho thấy, phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang có nguy cơ gặp biến chứng thai kỳ cao hơn so với phụ nữ bình thường.

Ở một nghiên cứu đoàn hệ lớn, trẻ sinh ra từ người mẹ mắc hội chứng buồng trứng đa nang có tần suất chuyển dạ sinh non cao hơn và tăng nguy cơ hít ối phân su so với những trẻ sinh từ người mẹ bình thường. Một nghiên cứu khác gần đây cũng cho thấy mẹ bầu bị buồng trứng đa nang có cường androgen thì nguy cơ chuyển dạ sinh non tăng cao hơn.

Ngoài ra, phụ nữ bị buồng trứng đa nang khi mang thai còn phải đối mặt với biến chứng như đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, sảy thai… Vì vậy thai phụ PCOS cần được bác sĩ thông báo về những nguy cơ có thể gặp phải trong thai kỳ, đồng thời cần giám sát chặt chẽ và sàng lọc các biến chứng trong quá trình mang thai và lúc sinh con.

Tuy nhiên, để quản lý thai kỳ hiệu quả, phụ nữ PCOS nên tập trung vào việc kiểm soát cân nặng, lượng đường huyết, huyết áp và nội tiết. Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, thăm khám định kỳ và tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ.

Mẹ bầu mắc đa nang buồng trứng cần thăm khám định kỳ với bác sĩ sản phụ khoa

Tóm lại, bài viết đã giúp chị em giải đáp thắc mắc buồng trứng đa nang có rụng trứng không. Đồng thời chia sẻ những phương pháp điều trị giúp tăng khả năng mang thai khi bị bệnh. Chị em có thể tham khảo để có thêm kiến thức hữu ích trên hành trình tìm kiếm con yêu của mình.