Hội chứng đa nang buồng trứng là một trong những nguyên nhân thường gặp gây vô sinh do ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và phóng noãn. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể dẫn đến hiếm muộn hoặc thậm chí vô sinh ở nhiều cặp vợ chồng. Đa nang buồng trứng không được điều trị đúng cách sẽ gây ra nhiều biến chứng, bao gồm bệnh tiểu đường, huyết áp, tim mạch. Nên các bác sĩ phụ khoa tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Hà khuyên chị em mắc hội chứng này nên được điều trị kịp thời và đúng cách. Khi được chữa trị đúng cách và kịp thời, chị em phụ nữ vẫn có thể mang thai tự nhiên bình thường và đảm bảo sức khỏe, tinh thần của mình.

1. Đa nang buồng trứng là gì

Buồng trứng đa nang (có tên tiếng Anh là Polycystic Ovary Syndrome – PCOS) là hội chứng rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ. Ở Mỹ, đa nang buồng trứng chính là nguyên nhân phổ biến gây vô sinh.

Những người phụ nữ bị đa nang buồng trứng có sự gia tăng bất thường về hormone nam (androgen), gây gián đoạn quá trình phát triển của nang noãn, dẫn đến tình trạng xuất hiện nhiều nang nhỏ ở buồng trứng. Khi nang noãn không phát triển, trứng sẽ không trưởng thành và không có hiện tượng rụng trứng, dẫn tới tình trạng khó thụ thai. 

Theo tiêu chí Rotterdam, đa nang buồng trứng được xác định bằng sự tồn tại của ít nhất hai trong ba tiêu chí là: Cơ thể sản xuất quá mức lượng hormone androgen, chu kỳ rụng trứng bất thường và siêu âm phát hiện buồng trứng nhiều nang. Ngoài ra còn có một số đặc trưng khác của hội chứng đa nang buồng trứng là: Béo phì, mụn trứng cá, nhiều lông… 

Đa nang buồng trứng là hội chứng rối loạn nội tiết tố ở nữ

2. Các dấu hiệu đa nang buồng trứng thường gặp

Để nhận biết được hội chứng đa nang buồng trứng, bạn cần dựa vào 8 dấu hiệu cơ bản như sau: Kinh nguyệt không đều, lông tóc phát triển quá mức, béo phì, sạm da, da mặt nhờn và mụn trứng cá nhiều, hay nhức đầu, tâm trạng thay đổi bất thường, luôn cảm thấy đau vùng chậu. 

2.1 Kinh nguyệt không đều

Chu kỳ kinh nguyệt không đều và kéo dài trong một khoảng thời gian dài chính là dấu hiệu bất thường của hội chứng đa nang buồng trứng. 

Khi quá trình rụng trứng gặp vấn đề khiến lớp niêm mạc tử cung không bong ra theo hàng tháng. Đến khi có kinh, lớp niêm mạc tử cung trước đó đã được hình thành và phát triển trong thời gian dài dẫn đến hiện tượng máu kinh ra nhiều hơn bình thường.

Một số dấu hiệu nhận biết của chu kỳ kinh nguyệt không đều như sau:

– Chậm kinh trên 4 tháng, kỳ kinh kéo dài bất thường (hơn 35 ngày).

– Số ngày hành kinh dài trên 7 ngày.

– Lượng máu kinh ra quá nhiều hoặc quá ít. Có hiện tượng chảy máu giữa chu kỳ.

Dấu hiệu đa nang buồng trứng là kinh nguyệt không đều

2.2 Lông tóc phát triển quá mức

Hơn 70% phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng sẽ có lông và tóc phát triển quá mức. Lông có thể mọc ở mặt, lưng, bụng và ngực. Nhiều trường hợp, chị em phụ nữ gặp phải tình trạng tóc rụng nhiều, mỏng, thưa dần do nang tóc yếu. Nếu chị em gặp phải hiện tượng lông tóc phát triển quá mức thì đây chính là dấu hiệu của hormone nam trong cơ thể đang tăng lên.

Lông và tóc phát triển quá mức

2.3 Béo phì

Béo phì cũng là một dấu hiệu cho thấy bạn đang bị đa nang buồng trứng. Khi nồng độ hormone androgen (hormone nam) tăng cao sẽ kích thích mỡ thừa tích tụ, nhất là vùng eo, đùi, mông, gây ảnh hưởng đến vóc dáng của các chị em phụ nữ.

Nếu bạn gặp phải tình trạng thừa cân mất kiểm soát thì nên thay đổi chế độ ăn uống, kết hợp tập luyện phù hợp để cơ thể ổn định lại.

Béo phì do hormone nam tăng cao

2.4 Da mặt nhờn, mụn trứng cá nhiều

Khi nồng độ nội tiết tố nam tăng mạnh sẽ khiến da mặt các chị em phụ nữ tiết nhiều dầu hơn bình thường và dẫn đến tình trạng nổi mụn trứng cá ở các lưng, ngực, mặt…

2.5 Sạm da

Một trong những dấu hiệu thường thấy của những chị em phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng là cơ thể xuất hiện các mảng da sẫm màu ở cổ, vùng dưới vú, bẹn… 

2.6 Nhức đầu

Do sự thay đổi hormone nên một số chị em phụ nữ có thể gặp triệu chứng đau đầu. Tuy nhiên, tùy từng cơ địa.

Nhức đầu do sự thay đổi hormone

2.7 Tâm trạng thay đổi bất thường

Trong những ngày hành kinh hoặc trong giai đoạn mang thai, sự thay đổi nội tiết tố khiến cho tâm trạng các chị em phụ nữ thay đổi thất thường, nhạy cảm hơn và dễ nóng giận vô cớ. Khi bị đa nang buồng trứng, tâm lý của chị em phụ nữ cũng sẽ bị ảnh hưởng, chủ yếu là cảm giác lo âu, căng thẳng, stress quá độ, trầm cảm.

Dấu hiệu về tâm trạng bất thường không dễ để nhận định đó là hội chứng đa nang buồng trứng, bạn nên kết hợp với các dấu hiệu khác để kịp thời xử lý.

Tâm trạng thay đổi bất thường

2.8 Cảm giác đau, khó chịu vùng chậu

Khi bị mắc chứng đa nang buồng trứng, chị em phụ nữ thường gặp phải những cơn đau vùng chậu rất khó chịu giống như đau trong kỳ kinh nguyệt. Cảm giác đau vùng chậu có thể lan ra vùng bụng, phần lưng dưới, mức độ cơn đau tùy vào mỗi người, có thể đau nhẹ, âm ỉ hoặc đau dữ dội.

Đau vùng chậu

3. Nguyên nhân nào gây đa nang buồng trứng

Có 3 nguyên nhân chính gây ra hội chứng buồng trứng đa nang là do: Kháng insulin, di truyền hoặc do chế độ ăn uống không phù hợp.

3.1 Kháng insulin

Insulin là loại hormone do tuyến tụy sản xuất và có nhiệm vụ chuyển hóa lipid, carbohydrate thành năng lượng cho cơ thể. Vì vậy, insulin cũng là tác nhân duy nhất có thể làm giảm nồng độ glucose trong máu. 

Có đến 70% chị em phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng là do hiện tượng kháng insulin khiến các tế bào trong cơ thể không thể sử dụng insulin, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao, gây ra tình trạng dư thừa insulin. Chính lượng insulin dư thừa sẽ kích thích nội tiết tố nam sinh trưởng mạnh, gây khó dễ cho việc rụng trứng. 

3.2 Di truyền

Một số gen di truyền cũng liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang. Nếu trong gia đình bạn có chị gái hoặc mẹ bị đa nang buồng trứng thì nguy cơ bạn cũng bị đa nang buồng trứng là rất cao.

3.3 Chế độ ăn uống

Chế độ ăn nhiều tinh bột cũng là yếu tố góp phần gây ra hội chứng đa nang buồng trứng. Chị em phụ nữ cần xây dựng cho mình một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý để cải thiện sức khỏe và ngăn chặn tình trạng đa nang buồng trứng.

Chế độ ăn uống không lành mạnh

4. Phụ nữ mắc đa nang buồng trứng để lâu có sao không

Những chị em phụ nữ mắc đa nang buồng trứng nếu không được kịp thời chữa trị sẽ rất khó có thể mang thai, hội chứng sẽ chuyển nặng, gây ung thư nội mạc tử cung, dễ bị ngưng thở lúc ngủ, ảnh hưởng đến tâm lý.

4.1 Đa nang buồng trứng để lâu có sao không – khó mang thai

Hội chứng đa nang buồng trứng sẽ làm ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và làm rối loạn nội tiết tố, dẫn đến cơ hội mang thai giảm sút và gây vô sinh ở nữ giới.

4.2 Đa nang buồng trứng để lâu có sao không – hội chứng chuyển hóa

Đa nang buồng trứng không chỉ gây vô sinh mà còn có thể dẫn đến chuyển hóa các bệnh lý như: Huyết áp, tim mạch, tiểu đường tuýp 2, đột quỵ…

Các chị em có dấu hiệu hoặc đang bị buồng trứng đa nang cần có những phương pháp điều trị kịp thời.

4.3 Hội chứng ngưng thở lúc ngủ

Tình trạng ngưng thở lúc ngủ thường xảy ra ở những chị em béo phì, thừa cân. Ngưng thở lúc ngủ là ngừng thở trong một thời gian ngắn và lặp đi lặp lại nhiều lần. Chị em phụ nữ mắc hội chứng PCOS có nguy cơ mắc hội chứng ngưng thở lúc ngủ cao gấp 5 lần so với người bình thường.

4.4 Ung thư nội mạc tử cung

Trường hợp trứng không được rụng đều hàng tháng, lớp niêm mạc sẽ không bong ra và dày lên, khi tình trạng kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.

4.5 Phiền muộn

Khi thay đổi nội tiết tố, nhiều chị em dễ bị ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần và cảm xúc. Thông thường, những người bị đa nang buồng trứng hay buồn phiền, lo lắng, căng thẳng. Khi cảm xúc tiêu cực kéo dài, không có phương pháp điều trị có thể dẫn đến trầm cảm.

Tóm lại, nếu chị em phụ nữ bị đa nang buồng trứng cần phải chữa trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến tinh thần và sức khỏe sinh sản.

Đa nang buồng trứng để lâu có sao không

5. Cách chẩn đoán chính xác tình trạng buồng trứng đa nang

Để chẩn đoán chính xác tình trạng đa nang buồng trứng, bác sĩ sẽ thăm khám để khai thác thông tin và xác định các dấu hiệu, triệu chứng của người bệnh, cụ thể như sau:

– Bác sĩ hỏi thông tin về tình trạng sức khỏe và tiền sử bệnh lý của người bệnh cũng như các thành viên trong gia đình. Một số câu hỏi về buồng trứng đa nang chủ yếu liên quan đến sự thay đổi cân nặng, chu kỳ kinh nguyệt trong một khoảng thời gian cụ thể.

– Tiến hành xét nghiệm máu để phân tích và đo lường nồng độ hormone trong cơ thể.

– Siêu âm để kiểm tra tình trạng của buồng trứng và độ dày niêm mạc tử cung.

– Khi được chẩn đoán mắc hội chứng buồng trứng đa nang, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm bổ sung như: Kiểm tra huyết áp, tầm soát trầm cảm lo âu, tầm soát hội chứng ngưng thở khi nằm ngủ.

Siêu âm để chẩn đoán chính xác tình trạng buồng trứng đa nang

6. Điều trị hội chứng đa nang buồng trứng như nào

Có 6 cách để điều trị hội chứng đa nang buồng trứng gồm:Giảm cân, xây dựng chế độ ăn kiêng hợp lý, tập thể dục đều đặn, sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, phẫu thuật nội soi buồng trứng hoặc thụ tinh ống nghiệm IVF. 

6.1 Giảm cân

Giảm cân không chỉ giúp cải thiện vóc dáng mà còn hỗ trợ điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt, cải thiện các triệu chứng của đa nang buồng trứng và làm giảm nguy cơ mắc bệnh về tim mạch, tiểu đường, giảm insulin, cải thiện cholesterol trong cơ thể.

Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn để có kế hoạch giảm cân hiệu quả, phòng tránh hội chứng đa nang buồng trứng.

Giảm cân để ngăn chặn hội chứng đa nang buồng trứng phát triển

6.2 Ăn kiêng

Một chế độ ăn kiêng hợp lý sẽ có chỉ số đường huyết (GI) thấp, không chỉ giúp giảm cân hiệu quả mà còn điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn nhiều. Bạn nên tăng cường bổ sung rau xanh, hoa quả, thực phẩm giàu sắt, omega 3 cho cơ thể.

6.3 Tập thể dục

Việc tập thể dục với cường độ vừa phải và tập trung cao độ rèn luyện trong vòng 30 phút/ngày (ít nhất 3 ngày/tuần) sẽ giúp chị em phụ nữ mắc hội chứng đa nang buồng trứng cải thiện cân nặng, thúc đẩy quá trình rụng trứng và hạn chế insulin phát triển quá mức.

Tập thể dục đều đặn

6.4 Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là một trong những phương pháp hiệu quả để khắc phục đa nang buồng trứng. Bác sĩ sẽ dựa vào mức độ nặng nhẹ của hội chứng đa nang buồng trứng của từng người để kê đơn thuốc phù hợp. Một số loại thuốc có thể được bác sĩ kê đơn như:

– Thuốc tránh thai: Có chứa estrogen và progestin giúp điều chỉnh lượng estrogen trong cơ thể, làm giảm androgen, hạn chế nguy cơ mắc bệnh ung thư nội mạc tử cung, chảy máu bất thường, ngăn nổi mụn.

– Uống progestin: Để phòng ngừa ung thư nội mạc tử cung, chị em phụ nữ bị hội chứng đa nang buồng trứng có thể uống progestin trong 10 – 14 ngày, lặp lại từ 1 – 2 tháng.

– Thuốc Clomiphene: Là thuốc anti-estrogen phù hợp cho chị em phụ nữ sử dụng trong những ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt.

– Thuốc Metformin: Là thuốc điều trị bệnh tiểu đường có khả năng cải thiện tình trạng kháng insulin và làm giảm nồng độ insulin trong máu.

6.5 Phẫu thuật nội soi buồng trứng

Phẫu thuật nội soi buồng trứng là phương pháp được bác sĩ chỉ định khi các phương pháp điều trị thông thường không đạt hiệu quả. 

Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sẽ tiến hành nội soi ở ổ bụng, cắt một góc buồng trứng để quá trình rụng trứng diễn ra thuận lợi hơn và làm giảm nồng độ hormone nam.

6.6 Thụ tinh ống nghiệm IVF

Nếu chị em phụ nữ bị đa nang buồng trứng nhưng vẫn mong muốn có thai, nên thực hiện thụ tinh ống nghiệm IVF bởi các bác sĩ chuyên khoa hiếm muộn.

Thụ tinh ống nghiệm IVF (In vitro fertilization) là kỹ thuật điều trị vô sinh hiếm muộn phổ biến và được các chuyên gia đánh giá hiệu quả cao. Thụ tinh ống nghiệm IVF là quá trình xảy ra ngoài cơ thể người phụ nữ. Từ đó, kỹ thuật IVF yêu cầu nhiều bước hơn, bao gồm kích thích buồng trứng, chọc hút trứng, thụ tinh trong phòng thí nghiệm và chuyển phôi ngược lại vào buồng tử cung. Có thể thấy, IVF là phương pháp hiệu quả cho phụ nữ bị tắc nghẽn ống dẫn chứng và hỗ trợ vợ chồng hiếm muộn không thể có con bằng phương pháp sinh nở thông thường.

Tóm lại, tùy vào tình trạng bệnh và sức khỏe của người mắc hội chứng đa nang buồng trứng, bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị phù hợp.

Thụ tinh ống nghiệm IVF

7. Cách phòng tránh hội chứng buồng trứng đa nang

Các chị em phụ nữ hoàn toàn có thể phòng tránh hội chứng buồng trứng đa nang bằng cách xây dựng chế độ sinh hoạt, lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, cụ thể như sau:

– Giảm cân và duy trì cân nặng hợp lý: Không chỉ giúp chị em phụ nữ có sức khỏe tốt mà còn ngăn chặn được các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang. Các chị em nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để xây dựng chế độ ăn uống khoa học, nghỉ ngơi phù hợp.

– Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo và carbohydrate để tăng hàm lượng insulin.

– Rèn luyện thể dục thể thao thường xuyên để tăng sức đề kháng, kiểm soát cân nặng, ngăn chặn tình trạng kháng insulin.

– Khám phụ khoa đều đặn để phát hiện dấu hiệu của của các căn bệnh phụ khoa. Chị em phụ nữ nên khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần hoặc theo chỉ định của bác sĩ chuyên môn.

Khám phụ khoa thường xuyên

8. Thực đơn dinh dưỡng dành cho người mắc đa nang buồng trứng

Nếu bạn đang bị đa nang buồng trứng, chế độ dinh dưỡng và phù hợp là điều cần thiết để cải thiện sức khỏe và ngăn chặn sự phát triển của hội chứng buồng trứng đa nang. Bạn nên bổ sung cho cơ thể 4 loại thực phẩm như sau: Rau xanh, trái cây, thực phẩm nhiều omega 3.

8.1 Rau xanh 

Rau xanh là thực phẩm giàu chất xơ với khả năng chống lại sự kháng insulin. Bạn có thể bổ sung cho cơ thể một số loại rau xanh như: Cải xoăn, rau bina, bông cải xanh, súp lơ, rau lang, bí xanh… hoặc những thực phẩm giàu chất chống oxy hóa giúp kiểm soát hội chứng đa nang buồng trứng như: Củ dền, khoai lang, ớt chuông đỏ/vàng, dưa chuột, cà chua…

Bổ sung rau xanh cho cơ thể

8.2 Trái cây

Từ một nghiên cứu năm 2018 được công bố trên Tạp chí The Journal of Metabolic Diseases cho biết, việc mất cân bằng oxi hóa khi cơ thể không bổ sung đầy đủ các thực phẩm chứa chất chống oxy dễ gây ra hội chứng đa nang buồng trứng. Bạn nên bổ sung cho cơ thể các loại quả mọng như: Việt quất, quả mâm xôi, dâu tây… để tăng khả năng kiểm soát các gốc tự do. 

Bạn có thể bổ sung thêm các loại trái cây giàu chất xơ, ít đường như: Dưa hấu, chuối, xoài…

Ăn các loại quả mọng

8.3 Thực phẩm chứa nhiều omega 3

Omega 3 chính là một chất quan trọng giúp cân bằng lượng đường trong máu, giúp đốt cháy chất béo dư thừa và có tác dụng cân bằng hormone, phù hợp với những người bị đa nang buồng trứng. Bạn có thể bổ sung các thực phẩm giàu omega 3 như: Bơ, quả hạch, cá hồi, cá thu, dầu oliu…

Bổ sung cho cơ thể thực phẩm giàu omega 3

9. Giải đáp các câu hỏi về hội chứng đa nang buồng trứng

Có rất nhiều thắc mắc xung quanh hội chứng đa nang buồng trứng, ví dụ: Tại sao mắc buồng trứng đa nang nhưng kinh nguyệt vẫn đều? Phụ nữ gầy có bị mắc đa nang buồng trứng không? Bị đa nang buồng trứng có con được không? Có nguy hiểm không? Buồng trứng đa nang có phải mổ không? Có nên quan hệ khi bị đa nang buồng trứng không? Tất cả những câu hỏi của bạn về buồng trứng đa nang sẽ được giải đáp cụ thể như sau:

9.1 Tại sao mắc buồng trứng đa nang nhưng kinh nguyệt vẫn đều

Chu kỳ kinh nguyệt không đều là triệu chứng phổ biến của hội chứng đa nang. Có nhiều trường hợp, phụ nữ bị buồng trứng đa nang nhưng kinh nguyệt vẫn đều hàng tháng, nguyên nhân chủ yếu là do người bệnh bị đa nang một bên buồng trứng với mức độ nhẹ và vẫn sản xuất hormone sinh dục bình thường. 

9.2 Phụ nữ gầy có bị mắc đa nang buồng trứng không

Những chị em phụ nữ bị đa nang buồng trứng chủ yếu là người béo phì, thừa cân. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp người gầy cũng mắc đa nang buồng trứng. Bạn nên tới thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và có phương hướng điều trị phù hợp.

9.3 Chị em mắc đa nang buồng trứng có con được không

Chị em mắc đa nang buồng trứng vẫn có thể mang thai nhưng tỷ lệ có thai của chị em mắc đa nang buồng trứng là thấp hơn so với phụ nữ bình thường. Trường hợp buồng trứng đa nang không được điều trị sớm và đúng cách, nguy cơ vô sinh là rất cao.

9.4 Mắc đa nang buồng trứng ở 2 bên có nguy hiểm không

Đa nang buồng trứng 2 bên là hiện tượng cả 2 bên buồng trứng đều xuất hiện nhiều nang nhỏ với đa dạng kích thước khác nhau, làm ngăn cản quá trình rụng trứng, thụ tinh và hình thành thai kỳ. Vì vậy, mắc đa nang buồng trứng ở 2 bên sẽ rất nguy hiểm nếu không kịp thời chữa trị bởi làm giảm chức năng sinh sản, có thể dẫn đến tình trạng vô sinh hiếm muộn và gây ra nhiều biến chứng như: Bệnh tiểu đường, huyết áp, tim mạch…

Tuy nhiên, đa nang buồng trứng 1 bên hay 2 bên nếu được chữa trị kịp thời và đúng cách, chị em phụ nữ vẫn có thể mang thai tự nhiên bình thường.

9.5 Buồng trứng đa nang có cần phải mổ không

Trường hợp áp dụng các phương pháp điều trị thông thường nhưng không đạt hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để khắc phục triệt để tình trạng đa nang buồng trứng và tăng cơ hội mang thai cho chị em phụ nữ. 

9.6 Có nên quan hệ khi mắc buồng trứng đa nang không

Hiện vẫn chưa có chứng minh nào khẳng định bị buồng trứng đa nang thì không được quan hệ. Tuy nhiên, tùy theo từng tình trạng đa nang, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên phù hợp để bạn có những kế hoạch thích hợp cho đời sống tình dục của mình.

Bên cạnh đó, những chị em bị đa nang buồng trứng cũng dễ giảm ham muốn “được gần gũi”. Khảo sát những người mắc hội chứng đa nang buồng trứng cho thấy trên 50% người cảm thấy ham muốn trong vấn đề tình dục của bản thân giảm sút.

Với trường hợp phẫu thuật đa nang buồng trứng, bạn cần phải kiêng quan hệ tình dục, thời gian kiêng tùy thuộc vào tốc độ phục hồi của mỗi người.

Chưa có chứng minh khẳng định bị buồng trứng đa nang thì không được quan hệ

Đa nang buồng trứng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây vô sinh hiếm muộn ở phụ nữ. Các chuyên gia khuyến cáo các chị em phụ nữ cần đi khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần và tiến hành chữa trị ngay khi có dấu hiệu buồng trứng đa nang..